OK

OK Cancel

Thank you

Close

Previous

Łupież – dlaczego powstaje
i jak się go pozbyć?

Objawem łupieżu jest nadmierne łuszczenie się naskórka i białe płatki sypiące się z głowy. Na szczęście są proste sposoby poradzenia sobie z tym kłopotliwym problemem.

  • Łupież jest najczęstszym schorzeniem skóry głowy, które może przybierać różną postać, np. łupieżu suchego czy łupieżu tłustego.
  • Za jego powstawanie odpowiedzialne za bytujące na skórze głowy grzyby z gatunku Malassezia.
  • Sprzyjają mu też czynniki zewnętrzne: zanieczyszczenia, promienie UV, stres.
  • Leczenie zwykle jest dość proste – polega na stosowaniu szamponów ze składnikami przeciwgrzybiczymi.
  • Ponieważ choroba ta ma charakter nawrotowy, ważna jest odpowiednia profilaktyka i pielęgnacja skóry głowy, aby temu zapobiegać.

Łupież jest najczęstszą chorobą skóry głowy o przewlekłym i nawrotowym charakterze.  Uważa się, że dotyczy minimum 50% populacji1, częściej pojawia się u mężczyzn niż kobiet (związane to jest z większą aktywnością hormonów odpowiedzialnych za produkcję sebum w skórze). Szczyt zachorowań przypada na wiek ok. 20. roku życia2 (młodzież i tzw. młodzi dorośli). Zwykle pojawia się na przetłuszczającej się skórze głowy, ale może też wystąpić na skórze suchej czy wrażliwej.

Objawy łupieżu

Charakterystycznym objawem łupieżu jest wzmożone łuszczenie się skóry głowy (gładkiej bądź owłosionej) z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem. W normalnych warunkach złuszczanie się martwych komórek naskórka i pojawianie się w ich miejsce nowych zachodzi w cyklu 28-dniowym – wymiana odbywa się w sposób niewidoczny gołym okiem. W przypadku łupieżu proces ten jest przyspieszony (skraca się do 7-21 dni), a nowo powstałe komórki często ulegają złuszczeniu jeszcze przed obumarciem. To dlatego we włosach i na ubraniu pojawiają się wtedy wyraźnie widoczne białe płatki bądź łuski, które powodują duży dyskomfort, może też wystąpić silny świąd i zaczerwienienie skóry.

Zdrowa skóra głowy

Cykl odnowy komórkowej na zdrowej skórze głowy trwa ok. 28 dni. Proces ten następuje poprzez złuszczanie martwych komórek naskórka – w normalnych warunkach dziennie złuszcza się 0,005-0,5 g komórek warstwy rogowej, czego nie widać gołym okiem. W łupieżu proces ten przyspiesza, a na skórze gromadzą się łuski i resztki martwych komórek naskórka.

HUB_CONTENT_DHSC_CONTENT_17_WHAT_IS_DANDRUFF_cuir_chevelu_saint_coul.jpg

Przyczyny łupieżu

Nie do końca wiadomo, dlaczego powstaje łupież. Na pewno choroba ta związana jest z uwarunkowaniami genetycznymi, a łupież występuje przy braku równowagi 3 czynników:

  • modyfikacja składu sebum,
  • niezrównoważony mikrobiom, brak równowagi mikrobiomu
  • upośledzenie funkcji bariery naskórkowej.

Występowanie łupieżu związane jest z grzybem z gatunku Malassezia, który należy do fizjologicznej flory skóry – tzw. mikrobiomu.

Mikrobiom to niewidzialny ekosystem żywych mikroorganizmów, żyjących na skórze człowieka.

Każdy centymetr kwadratowy zamieszkuje od 10000 do 1 miliona bakterii i drożdżaków. Ich równowaga jest niezbędna dla zdrowia skóry i jej prawidłowego funkcjonowania.

Na skórze z łupieżem drożdżaki Malassezia mnożą się 10-krotnie zaburzając równowagę mikrobiomu. Dlaczego tak się dzieje? Do wzrostu grzyb ten potrzebuje kompleksu lipidowego – to, czy wywoła łupież, zależy więc od tego, czy wystąpią warunki tłuszczowe do jego namnażania (dlatego objawy zwykle pojawiają się w okresie nasilonego przetłuszczania się skóry głowy). Malassezia żywi się trójglicerydami obecnymi na skórze głowy, zaburzając strukturę lipidów. Uwolnione w ten sposób kwasy tłuszczowe zaczynają podrażniać skórę, czego skutkiem jest nadmiernie łuszcząca się skóra i stan zapalny. Dodatkowo powstawaniu i nawrotom łupieżu sprzyjają nieprawidłowości w procesie odnowy komórkowej naskórka – jeśli funkcje ochronne naskórka są naruszone, skóra staje się bardziej wrażliwa nie tylko na czynniki zewnętrzne, ale też na działanie grzybów i bakterii, a także na stany zapalne.

Dowiedz się więcej również o innych przyczynach łupieżu.

Rodzaje łupieżu

W zależności od rodzaju łupież występuje na różnych częściach ciała osób w różnym wieku i różnej płci. Może rozwijać się zarówno na skórze suchej, jak i skórze łojotokowej. Wyróżnia się następujące rodzaje łupieżu:

  • Łupież suchy (pityriasis simplex) – zmiany lokalizują się głównie na owłosionej skórze głowy, rzadziej na brwiach czy rzęsach. Naskórek złuszcza się w formie białych bądź srebrzystobiałych drobnych łusek, które gromadzą się na powierzchni skóry i opadają na ubranie samoistnie bądź w trakcie czesania włosów. Zmianom tym może też towarzyszyć lekki świąd.

HUB_CONTENT_DHSC_CONTENT_17_WHAT_IS_DANDRUFF_cuir_chevelu.jpg

Łupież suchy jest najczęstszą postacią tego schorzenia. Płatki są drobne, białawe, nie przylegają do skóry. Są widoczne na powierzchni skóry głowy i przy linii włosów. Łatwo opadają i można je zobaczyć na ciemnych włosach i ubraniu.

  • Łupież tłusty (pityriasis steatoides) – w jego przebiegu występują uwarstwione, żółtawe strupy i objawy stanu zapalnego. Nadmiernemu złuszczaniu komórek naskórka towarzyszy wzmożone wydzielanie łoju, co powoduje, że przetłuszczeniu ulegają też włosy. Często łupież tłusty jest następstwem nasilenia nieleczonego łupieżu zwykłego.

HUB_CONTENT_DHSC_CONTENT_17_WHAT_IS_DANDRUFF_cuir_chevelu_grasse_coul.jpg

W tłustej postaci łupieżu widoczne są duże, żółtawe płatki, które przylegają do skóry głowy. Jest to związane z nadmiarem sebum. Często pojawia się świąd, przez który dochodzi do podrażnień skóry wywołanych drapaniem.

  • Łupież biały skóry gładkiej (pityriasis alba) – charakteryzuje się obecnością białych, dobrze odgraniczonych ognisk (plamek). Zmiany te najczęściej umiejscawiają się na twarzy, dłoniach i ramionach. Na łupież biały narażeni są przede wszystkim dzieci, młodzież i młodzi dorośli – częściej chłopcy i mężczyźni. Pojawieniu się łupieżu białego sprzyja atopowe zapalenie skóry. Objawy często pojawiają się lub nasilają się po ekspozycji na słońce czy po wizycie w solarium.

  • Łupież pstry (pityriasis versicolor) – objawia się charakterystycznymi brunatnymi bądź różowymi plamami złuszczającymi się  drobnopłatowo. Zmiany najczęściej lokalizują się na karku, plecach, ramionach i w górnych częściach klatki piersiowej. Po wyleczeniu pozostawiają odbarwienia, które nie ulegają opalaniu.

  • Łupież azbestowy (pityriasis amiantacea) – jest to rodzaj łupieżu tłustego, który charakteryzuje się bardzo grubymi, trudnymi do usunięcia łuskami, obejmującymi pochewkowato włos. Przy próbie zdjęcia ulegają one obłamywaniu i rozdzielają się na drobne blaszki (jak azbest). Objawy tego łupieżu mogą być mylone z łuszczycą.

  • Łupież różowy Giberta (pityriasis rosea Gibert) – jest to schorzenie o charakterze rumieniowo-złuszczającym, które dotyka głównie dzieci i młodych dorosłych, częściej kobiet niż mężczyzn. Rozpoczyna się zwykle od pojawienia się kilkucentymetrowego ogniska rumieniowego (pokrytego łuskami) – tzw. blaszki macierzystej – na tułowiu, następnie zmiany rozlewają się na całej powierzchni ciała. Prawdopodobnie jest to choroba o podłożu wirusowym (wirus opryszczki typu 7 – HHV7).

Jak rozpoznać łupież?

Zwykle bez problemu można samodzielnie rozpoznać objawy najpowszechniejszego łupieżu zwykłego bądź łojotokowego. Jeśli nie pomoże stosowanie szamponów i środków przeciwłupieżowych, konieczna jest wizyta u dermatologa. Są też bowiem inne choroby skóry głowy, które mogą przebiegać z podobnymi zmianami (np. łuszczyca, łojotokowe zapalenie skóry głowy, grzybica skóry głowy). Łuszczenie się naskórka może też być objawem reakcji alergicznej np. na składnik zawarty w szamponie. Czasami konieczne jest wykonanie badań mykologicznych, aby postawić prawidłową diagnozę i wdrożyć skuteczne leczenie.

Jakie czynniki nasilają łupież?

Na skłonność do łupieżu bądź zaostrzenie jego objawów wpływ mają czynniki wewnętrzne i zewnętrzne ekspozomu, takie jak m.in.: 

  • zaburzenia hormonalne (wpływ androgenów na pracę gruczołów łojowych, łupież często pojawia się w okresie dojrzewania),
  • osłabienie układu odpornościowego, zmęczenie, brak wypoczynku,
  • nadmierne pocenie się,
  • skłonność do przetłuszczania się skóry,
  • brak higieny osobistej,
  • stres emocjonalny,
  • niewłaściwe odżywianie, w tym nadmierne spożycie cukru i tłuszczów nasyconych, dieta uboga w cynk i witaminy z grupy B,
  • nieodpowiednia pielęgnacja włosów, np. niedokładne spłukiwanie szamponów i odżywek, przegrzewanie skóry suszarką, nadmierne stosowanie żeli i lakierów (zatykając ujścia mieszków włosowych i gruczołów łojowych sprzyjają wzmożonej produkcji sebum),
  • zmiany klimatu – łupież zwykle nasila się zimą (sprzyja mu przegrzewania skóry czapką oraz przebywanie w ogrzewanych pomieszczeniach).

Tzw. łupież kosmetyczny to nic innego jak reakcja skóry głowy na podrażnienie wywołane stosowaniem nieodpowiednich kosmetyków myjących i stylizacyjnych czy zabiegami fryzjerskimi. Skóra staje się przesuszona, zaczerwieniona, swędząca, podczas drapania lekko się łuszczy – dając objawy podobne do łupieżu.

Łupież – jak leczyć?

W rozwoju łupieżu istotną rolę odgrywają grzyby drożdżakopodobne, więc podstawowe leczenie polega na stosowaniu szamponów i kuracji przeciwgrzybiczych, które zawierają takie składniki jak: siarczek selenu, ketokonazol, pirokton olaminy (octopirox), pirytion cynku, cyklopiroksolamina (cyklopirox). Dodatkowo, aby wspomóc usuwanie nagromadzonych, stwardniałych łusek skórnych, warto stosować produkty z kwasem salicylowym w małym stężeniu. Czasami, w ciężkich postaciach łupieżu i łojotokowego zapalenia skóry, konieczne jest wprowadzenie pod kontrolą dermatologa leczenia doustnego lekami przeciwgrzybiczymi (takimi jak flukonazol i itrakonazol, ewentualnie izotretynoina). W większości przypadków jednak wystarczy stosowanie dostępnego bez recepty szamponu przeciwłupieżowego. Bardzo ważne jest, aby wybierać produkty o jednoczesnym działaniu łagodzącym – to pozwoli uniknąć wystąpienia błędnego koła związanego z podrażnieniem skóry środkami hamującymi rozwój łupieżu. Wtedy bowiem wtórnie może dojść do nasilenia stanu zapalnego na skórze głowy. W gamie  Dercos marki Vichy znajdują się aż cztery rodzaje szamponu przeciwłupieżowego: 

  • do włosów normalnych i przetłuszczających się,
  • do włosów suchych,
  • do wrażliwej skóry głowy,
  • a także szampon peelingujący na ciężki, tłusty łupież.

Ich przeciwłupieżowa formuła została wzbogacona w kompleks odbudowujący włosy, składniki oczyszczające i kojące, a także technologię pomagającą zachować równowagę mikrobiomu skóry głowy. Badania wykazały, że Dercos eliminuje do 100% widocznego łupieżu oraz zmniejsza uczucie swędzenia i podrażnienia skóry głowy.3 Zalecana jest 4-tygodniowa kuracja – 2-3 razy w tygodniu szampon należy nanieść na włosy i pozostawić na 2 minuty, następnie spłukać. Dercos zapobiega nawrotom łupieżu do 6 tygodni po zakończonej kuracji.4

  • Łupież ma tendencję do nawrotów, dlatego jeśli masz do niego skłonność, po zakończonej kuracji nie rezygnuj ze stosowania szamponu przeciwłupieżowego. Używaj go 1-2 razy w miesiącu (bądź częściej), aby zachować równowagę skóry.
  • Dbaj o to, aby nie przesuszać skóry – w reakcji obronnej zaczyna ona wtedy produkować w nadmiarze sebum, co ułatwia namnażanie drożdżaków odpowiedzialnych za powstawanie łupieżu. Nie przegrzewaj jej suszarką czy nakryciami głowy.
  • Starannie dobieraj kosmetyki pielęgnacyjne – bez zawartości drażniących detergentów, łagodne dla skóry. Dokładnie spłukuj szampon i odżywkę. Unikaj nadmiaru lakieru i innych środków stylizacyjnych mogących blokować ujścia mieszków włosowych i nasilających łojotok.
  • Dbaj o higienę skóry głowy – to nieprawda, że codzienne mycie szkodzi włosom i nasila łojotok. Stosuj łagodne środki oczyszczające, które nie naruszają warstwy hydrolipidowej skóry.
  • Umiarkowana ekspozycja na słońce zazwyczaj poprawia objawy łupieżu – latem jest on mniej dokuczliwy niż zimą. Pamiętaj jednak, że przegrzewanie skóry głowy może nasilić łojotok, a promienie UV w nadmiarze są szkodliwe dla skóry.
  • Ponieważ stres wpływa na pracę gruczołów łojowych i może nasilać łupież, dbaj też o higienę stylu życia. Staraj się wysypiać, naucz się odpoczywać.
  • Nie ignoruj pierwszych objawów łupieżu, ponieważ nawet ten najbardziej niewinnie wyglądający i mało dokuczliwy może z czasem rozwinąć się w łupież tłusty i stan zapalny skóry. Im wcześniej zadziałasz, tym lepiej.
  • W profilaktyce łupieżu bardzo ważna jest też dieta.

Prawdy i mity o łupieżu

Łupież może spowodować wypadanie włosów. Nie ma dowodów na to, aby łupież przyczyniał się do łysienia. W miarę postępującego łysienia obserwuje się zmniejszenie skłonności do łupieżu na skórze głowy. Wypadanie włosów może być natomiast związane z drapaniem swędzącej skóry głowy i mechanicznym uszkodzeniem mieszków włosowych.
Niewielkiego łupieżu nie trzeba leczyć, sam minie. Nieprawda. Uciążliwy łupież tłusty może rozwinąć się z nieleczonego łupieżu zwykłego (suchego) – dlatego nie wolno lekceważyć nawet niewielkiego łuszczenia się naskórka.
Łupież tłusty może prowadzić do łojotokowego zapalenia skóry. Tak, zresztą uważa się, że obydwa schorzenia mają u podłoża tę samą przyczyną – nadmierną kolonizację drożdżaka z gatunku Malassezia. Łojotokowe zapalenie skóry może obejmować nie tylko skórę głowy, ale też twarz, tułów i kończyny. Jego objawy są często mylone z łuszczycą.
Objawy łupieżu mogą być mylone z alergią kontaktową. Wskutek działania alergenów zawartych np. w farbie do włosów bądź kosmetykach pielęgnacyjnych może pojawić się odczyn na skórze powiązany ze świądem i złuszczaniem się naskórka, co może być mylone z łupieżem.
Łupież powstaje z powodu braku higieny. Nieodpowiednia higiena nie jest bezpośrednią przyczyną łupieżu, ale rzeczywiście może zwiększać ryzyko jego wystąpienia. Skóra bowiem zaczyna się wtedy przetłuszczać, dzięki czemu powstają na niej idealne warunki do namnażania grzyba Malassezia, odpowiedzialnego za łupież.
Gorące kąpiele mogą zaostrzać łupież. Tak, ponieważ zbyt wysoka temperatura może prowadzić do naruszenia bariery hydrolipidowej naskórka i zwiększać łojotok – a to wszystko sprzyja nasileniu objawów łupieżu. Tak samo dzieje się, gdy jesteś spocona – dlatego po wysiłku fizycznym dobrze jest od razu wziąć prysznic i umyć głowę.
Po 50. roku życia zmniejsza się tendencja do łupieżu. Zwykle tak jest, zwłaszcza u kobiet – wskutek menopauzy zmienia się bowiem skład lipidów w skórze i staje się ona bardziej odporna na działanie drożdżaków.
Łupieżem można się zarazić. Nieprawda! Schorzenie to związane jest z występowaniem w nadmiarze na skórze głowy grzyba Malassezia, który jest naturalnym składnikiem mikrobiomu ludzkiego.
Nieleczony, może sam ustąpić. Niestety nie. Aby zlikwidować łupież, konieczne jest stosowanie szamponów i środków przeciwgrzybiczych, a następnie odpowiedniej profilaktyki zapobiegającej jego nawrotom.


Źródła:
1 Turner G. A., Hoptroff M., Harding C. R.: “Stratum corneum dysfunction in dandruff” International Journal of Cosmetic Science, 2012, 34, 298–306
2 Kostanecki W.,Choroby włosów, PZWL, Warszawa 1979, Wydanie II
3 Test konsumencki na 262 konsumentach - po regularnych stosowaniu przez 2 tygodnie, Włochy.
4 Badanie kliniczne z udziałem 45 pacjentów, po 4 tygodniach leczenia.

Łupież jest najczęstszą chorobą skóry głowy.

HUB_CONTENT_DHSC_CONTENT_23_FROM_A_HEALTHY_SCALP_TO_A_DANDRUFF_CONDITION.jpg