OK

OK Cancel

Thank you

Close

Swędzenie skóry na tle nerwowym - jak radzić sobie z uciążliwym problemem?

Niewiele osób uświadamia sobie, że to, co czujemy, bardzo często oddziałuje na nasze ciało. Silne emocje niejednokrotnie uwidaczniają się pod postacią trądziku, a przewlekły stres może powodować świąd całego ciała. Swędzenie skóry na tle nerwowym może być schorzeniem somatycznym, którego leczenie wymaga pomocy psychologa.

  • Wiele problemów dermatologicznych ma podłoże emocjonalne, powodując swędzenie skóry na tle nerwowym.
  • Pod wpływem stresu dochodzi też do nasilenia objawów takich chorób skóry, jak atopowe zapalenie skóry, trądzik czy łuszczyca.
  • Techniki relaksacji są równie ważne jak odpowiednia pielęgnacja w łagodzeniu schorzeń psychodermatologicznych.

Stres nasila swędzenie skóry i objawy schorzeń dermatologicznych

Jak emocje wpływają na skórę?

Dermatolodzy są zgodni, że coraz więcej problemów ze skórą ma podłoże emocjonalne (badaniem tych relacji zajmuje się psychodermatologia). Uważa się, że nawet 25% chorób skóry ma swoje podłoże w psychice.1 Należą one do grupy schorzeń psychosomatycznych, a więc takich, w rozwoju których biorą udział czynniki psychologiczne i emocjonalne. Stres, który wywołują, poprzez układ podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowy zaburza funkcjonowanie układu immunologicznego całego organizmu. W normalnych warunkach stres ma pozytywny wpływ – mobilizuje nas do działania. Jeśli jednak utrzymuje się długo i przewlekle, pojawiają się zaburzenia czynności fizjologicznych, co prowadzi do wystąpienia bądź nasilenia różnych chorób psychosomatycznych. Należą do nich schorzenia o charakterze dermatologicznym (np. łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, egzema, trądzik, łysienie plackowate), ale nie tylko. Negatywne emocje i stres mogą odbić się na całym organizmie i wszystkich układach: krążenia, oddechowym, pokarmowym, moczowym, mięśniowym czy hormonalnym, wywołując lub nasilając m.in. chorobę wrzodową żołądka, nadczynność tarczycy, zapalne choroby jelita grubego, astmę czy reumatoidalne zapalenie stawów. Najszybciej widoczne są jednak objawy schorzeń psychodermatologicznych, choć nie zawsze pacjenci widzą związek np. między wysypką a rozwodem. Przewlekły stres i napięcie wywołuje stan zapalny na skórze, zaczerwienienie, a często uporczywy świąd – co z kolei może prowadzić do wystąpienia zachowań obsesyjno-kompulsywnych o charakterze autodestrukcyjnym (np.  silnego drapania skóry, zrywania strupów, wyciskania wyprysków – istnieje nawet coś takiego jak trądzik z wydrapania). W ten sposób dochodzi do powstania błędnego koła: stres nasila zmiany na skórze, a zmiany na skórze wywołują stres. Wszystkie te czynniki wpływają na to, że leczenie chorób psychodermatologicznych jest tak skomplikowane.

Rodzaje psychodermatoz

  • zaburzenia psychofizjologiczne – choroby ujawniające się lub nasilające pod wpływem stresu, np. łuszczyca czy atopowe zapalenie skóry,
  • zaburzenia psychiczne wywołane chorobami skóry – nawet ok. 30% pacjentów dermatologicznych cierpi na problemy natury psychicznej2, głównie depresyjne i lękowe; są one spowodowane widocznymi dla otoczenia objawami choroby, które upośledzają normalne funkcjonowanie pacjenta, np. dosyć częsta depresja w przebiegu silnego trądziku młodzieńczego,
  • pierwotne zaburzenia psychiczne manifestujące się na skórze – rzadkie, należy do nich m.in. trichotillomania (polegająca na wyrywaniu sobie włosów) czy zadrapania neurotyczne.

Skąd bierze się swędzenie skóry na tle nerwowym?

Zarówno układ nerwowy, jak i skóra powstają z ektodermy, czyli tego samego listka zarodkowego. W efekcie skóra jest narządem bardzo silnie unerwionym, a układ nerwowy bardzo szybko się z nią komunikuje. Pacjenci z chorobami skóry wykazują silniejszą reakcję niż inni na bodźce stresowe. Uważa się, że w ich skórze podczas stresu uwalniają się z końcówek nerwowych w skórze neuropeptydy, które zaostrzają objawy np. atopowego zapalenia skóry czy łuszczycy – takie jak dokuczliwy świąd. Może też dojść do wystąpienia egzemy bądź pokrzywki o charakterze przewlekłym. Wpływ na skórę ma też kortyzol uwalniany w chwilach silnego stresu (to on odpowiada m.in. za podniesienie ciśnienia krwi i szybsze bicie serca). Ten tzw. hormon stresu zmniejsza produkcję kolagenu, podstawowego białka budulcowego skóry (przyczyniając się do przedwczesnego starzenia się skóry), a także osłabia działanie układu odpornościowego, przez co skóra staje się bardziej narażona na zakażenia. Uszkadza ponadto barierę hydrolipidową skóry, co powoduje, że staje się ona bardziej podatna na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych, podrażnienie i przesuszenie – co może nasilać swędzenie skóry, nawet jeśli nie jest ona obciążona zdiagnozowanymi wcześniej chorobami dermatologicznymi. Stres może też przyczynić się do manifestacji choroby. 

Jak wygląda leczenie swędzenia skóry na tle nerwowym?

Swędzenie skóry jest bezpośrednią przyczyną do konsultacji dermatologicznej. Bardzo ważne jest określenie przyczyny świądu i potwierdzenie bądź wykluczenie chorób dermatologicznych o podłożu psychosomatycznym, takich jak AZS czy łuszczyca. W zależności od diagnozy lekarz zaleci odpowiednią pielęgnację i terapię. W leczeniu chorób psychodermatologicznych ważną rolę odgrywają też techniki radzenia sobie ze stresem i nauka relaksacji, np. poprzez ćwiczenia oddechowe, muzykoterapię, jogę czy medytację. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się pomoc psychiatry – przede wszystkim w przypadku zaburzeń psychicznych wywołanych chorobą skóry (np. depresją związaną z trądzikiem, AZS bądź łuszczycą) oraz zaburzeń manifestujących się na skórze (np. zadrapania neurotycznego czy obłędu pasożytniczego).

A jak doraźnie poradzić sobie ze swędzeniem skóry na tle nerwowym?

Uważa się, że uczucie swędzenia jest trudniejsze do zniesienia niż ból i nic dziwnego, że powoduje niepohamowaną chęć podrapania chorego miejsca na ciele. Przynosi to chwilową ulgę, jednak długofalowo ma negatywne konsekwencje – prowadzi do uszkodzenia naskórka, zwiększa ryzyko zakażeń i podrażnień, a w efekcie świąd tylko się nasila. Dlatego – obok zaleconej przez lekarza terapii – tak ważna jest odpowiednia pielęgnacja skóry łagodząca świąd, czyli:

  • częste stosowanie balsamów nawilżających – wzmacniając barierę hydrolipidową, zmniejszają uczucie świądu,
  • balsam powinien być nakładany w czasie 3 minut od wyjścia z wanny i delikatnym osuszeniu skóry ręcznikiem – to złota zasada pielęgnacji skóry z AZS, która zapobiega ucieczce wilgoci ze skóry,
  • stosowanie wody termalnej – woda termalna pochodzenia wulkanicznego z Vichy wzmacnia, koi, regeneruje skórę oraz przywraca właściwe pH,
  • pomocne mogą również być chłodne kąpiele i zimne okłady.

Na pewno też warto wprowadzić do codziennego życia techniki relaksacyjne, aby złagodzić negatywne skutki stresu objawiające się na skórze.

Dowiedz się również więcej o swędzeniu skóry głowy

1 Chen Y, Lyga J. Brain-Skin Connection: Stress, Inflammation and Skin Aging. In- flammation and Allergy Drug Targets 2014, vol. 13(3): 177-190.
2 Psychodermatologia – pogranicze dermatologii, psychiatrii i psychologii, I. Makowska, A. Gmitrowicz, http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-77327357-3d2b-4ccd-a82a-d10c09c76e9d/c/psychodermatologia-pogranicze-dermatologii-psychiatrii-i-psychologii.pdf

go to top