Czy skóra głowy jest chroniona przed promieniami UV?
Nawet zdrowa, owłosiona skóra głowy nie jest całkowicie chroniona przed promieniowaniem UV, mimo fizycznej osłony, jaką dają jej włosy. W zależności od grubości, koloru i gęstości włosy zapewniają „filtr” na poziomie 70–99%, nie są jednak w stanie całkowicie pochłaniać szkodliwego promieniowania UV. W warunkach silnego nasłonecznienia może nawet dochodzić do poparzeń słonecznych na owłosionej skórze głowy, choć zdarza się to rzadziej niż na skórze twarzy, pleców czy ramion. Oczywiście osoby łysiejące i pozbawione włosów powinny chronić skórę głowy podobnie jak resztę ciała – stosując na nią kremy ochronne z wysokimi filtrami.
Skutki ekspozycji słonecznej na skórę głowy
Promienie UV są najważniejszym czynnikiem środowiskowym wpływającym na fizjologię skóry, a skutki ich działania są zarówno krótko-, jak i długoterminowe. To przede wszystkim:
- rumień i oparzenia słoneczne,
- fotostarzenie, przyspieszona degradacja kolagenu,
- zaburzenie bariery ochronnej skóry, przesuszenie,
- zwiększenie wrażliwości skóry, nasilenie stanów zapalnych i dermatoz,
- uszkodzenia DNA komórek skóry,
- przebarwienia i plamy pigmentacyjne,
- elastoza słoneczna,
- spadek odporności skóry,
- wywołanie stresu oksydacyjnego,
- uszkodzenie naczyń włosowatych i zaburzenie ukrwienia skóry,
- nowotwory skóry.
W przypadku skóry głowy można zaobserwować wskutek nadmiernej ekspozycji słonecznej występowanie przebarwień i plam między mieszkami włosowymi, a także pojawienie się małych guzków i zgrubień. Gorsze ukrwienie i dotlenienie skóry może prowadzić do osłabienia i niedożywienia mieszków włosowych oraz nadmiernego wypadania włosów. Na skórze głowy, między włosami, może też rozwinąć się najgroźniejszy nowotwór skóry – czerniak. Ryzyko jego pojawienia się jest większe u osób korzystających ze słońca bez ochrony, a także u tych, u których doszło do poparzenia skóry w dzieciństwie. Ze względu na lokalizację trudniej zauważyć czerniaka na głowie niż na nieowłosionej skórze twarzy czy ciała, dlatego zwykle rak w tym miejscu jest wykrywany w bardziej zaawansowanym stadium, co niestety zmniejsza szanse na pełne wyleczenie. Dlatego osoby mające tę chorobę w rodzinie powinny regularnie badać skórę głowy u dermatologa. Każda niepokojąca zmiana na głowie powinna też być pokazana lekarzowi.
Wpływ słońca na włosy
Promienie UV mają też niekorzystny wpływ na włosy, choć tutaj skutki mają jedynie wpływ na estetykę i wygląd fryzury – ze względu na nieustającą wymianę owłosienia na głowie związaną z powtarzającym się cyklem życia włosa. Przede wszystkim prowadzą do degradacji keratynowej osłonki włosa i rozkładu aminokwasów będących głównym budulcem włosa, a także do utleniania lipidów scalających łuski, dzięki którym włosy są błyszczące, gładkie i łatwo się rozczesują. Pod wpływem słońca włosy stają się szorstkie, matowe i przesuszone, zwiększa się też ich łamliwość – co może być odbierane jako nadmierne wypadanie włosów. Ich kolor może też blaknąć lub ulegać „utlenieniu” i rozjaśnieniu. Włosy mocno napigmentowane są bardziej odporne na działanie promieni UV i stanowią lepszą ochronę dla skóry, ponieważ zawarta w nich melanina – podobnie jak barwnik w skórze – stanowi naturalny filtr przeciwsłoneczny.
Jak chronić skórę głowy i włosy przed promieniami UV?
Klasyczne i skuteczne metody to noszenie czapki lub kapelusza. Dostępne są również spreje z filtrami przeciwsłonecznymi, które aplikuje się jednak bardziej na włosy niż na skórę głowy. Poza tym zastosowane w skutecznych, zalecanych dawkach, zwykle zostawiają na włosach tłusty, oleisty film, sprawiając, że włosy są postrzegane jako brudne i przetłuszczone, dlatego nie wszystkie osoby są skłonne je stosować. Ochrona skóry głowy i włosów przed słońcem to nadal otwarta ścieżka do innowacji, która wymaga zastosowania różnych pigmentów pochłaniających promieniowanie UV, tak by jednocześnie zatrzymywać i pochłaniać promieniowanie oraz zapewniać włosom świeży, estetyczny wygląd.
Klinika włosów
i skóry głowy