Wpływ zanie-
czyszczeń na skórę głowy

Czym jest smog?

Smog jest mieszaniną dużej ilości substancji zawieszonych w powietrzu w postaci stałych cząsteczek (tzw. pyłów zawieszonych), których średnica nie przekracza 2,5 mikrometra (PM2,5) i 10 mikrometrów (PM10), związków gazowych (NO, O3, SO2, CO, CO2, wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych wszelkiego rodzaju itp.), a także metali ciężkich oraz mikroskopijnych drobin sadzy węglowej. Za szczególnie niebezpieczne uznawane są pyły zawieszone PM2,5, które z uwagi na swoje rozmiary z łatwością wnikają do organizmu powodując uszkodzenia układu oddechowego i krążeniowego. Wnikają też w skórę przez gruczoły łojowe i mieszki włosowe, co powoduje nie tylko przyspieszone starzenie się tkanek, ale też może nasilać stany zapalne i wrażliwość skóry. Bardzo szkodliwe są też toksyczne substancje chemiczne, które przyłączają się do cząsteczek zanieczyszczeń i dzięki temu z łatwością wnikają w skórę – to przede wszystkim wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne – tzw. WWA (PAH od: polycyclic aromatic hydrocarbons), do których zalicza się ponad 200 związków, które powstają m.in. w trakcie palenia papierosów, palenia w piecach koksowniczych, grillowania i smażenia żywności, są obecne w spalinach samochodowych. W smogu obecne są ponadto cząsteczki metali ciężkich, które mogą osadzać się w ujściach mieszków włosowych i gruczołów łojowych, prowadząc np. do nasilonego łojotoku, podrażnień skóry głowy czy nawet wypadania włosów.

Wpływ ozonu na skórę

Włosy rosnące na głowie zatrzymują szkodliwy wpływ zanieczyszczeń, pełniąc funkcję ochronną. Jednak wysoce dyfuzyjne związki gazowe mają zdolność przechodzenia przez włosy i wnikania w skórę głowy – mogą więc zaburzać funkcje płaszcza hydrolipidowego oraz osłabiać barierę ochronną naskórka. Wiele ze związków gazowych wykazuje silne właściwości utleniające, np. ozon (O3). Gaz ten pełni w  atmosferze funkcję filtra pochłaniającego część promieniowania UV, wykorzystywany też jest do uzdatniania wody pitnej i dezynfekcji pomieszczeń – to jego dobra strona. Jednak ozon znajdujący się w dolnej warstwie atmosfery ma działanie toksyczne i jest zanieczyszczeniem powietrza powstającym w wyniku reakcji fotochemicznych tlenków azotu i lotnych związków organicznych w atmosferze. Może wtedy podrażniać drogi oddechowe, powodować bóle głowy, negatywnie wpływa też na skórę wywołując stres oksydacyjny, nasilając stany zapalne skóry, a także prowadząc do utleniania lipidów stanowiących główny składnik warstwy ochronnej skóry.

Oksydowany skwalen

Warstwa ochronna skóry głowy zbudowana jest głównie z lipidów nienasyconych, takich jak skwalen czy kwasy tłuszczowe, które są podatne na utlenianie lub peroksydację. Utlenione formy lipidów mają natomiast negatywny wpływ na tkanki. Dzięki tej wiedzy możemy ocenić, jak zanieczyszczenia działają na skórę głowy – naukowcy z L’Oréal po raz pierwszy zwrócili uwagę na to, że oksydowany skwalen jest markerem zanieczyszczonego środowiska¹, a skutki jego działania są widoczne na skórze. Przeprowadzono dwa badania kliniczne, jedno w Meksyku, a drugie w Chinach, aby ocenić wpływ smogu miejskiego na skórę kobiet i mężczyzn, żyjących w obszarach uznawanych za zanieczyszczone oraz w obszarach uznawanych za mało zanieczyszczone (Meksyk/Cuernavaca² oraz Shanghai/Chong Ming³). Wyniki tych badań dały te same wnioski: ekspozycja na zanieczyszczenie atmosferyczne jest odpowiedzialna za przyspieszone starzenie się skóry, bez różnic między kobietami i mężczyznami. Smog powoduje zwiększoną produkcję sebum oraz zmianę w jego składzie. Zmieniają się też parametry związane z procesem oksydacyjnym, co powoduje niedobór produkcji witaminy E, zmniejsza się ilość skwalenu, a oksydacja białek ulega wzrostowi. Funkcja bariery skórnej jest zaburzona, naskórek ulega przesuszeniu. Wszystko to może mieć negatywny wpływ na skórę głowy i jej funkcjonowanie – zmodyfikowany skład sebum oraz nieprawidłowo funkcjonująca bariera ochronna skóry są czynnikami sprzyjającymi m.in. łupieżowi.

Warto pamiętać

Choć na chwilę obecną dostępne jest jeszcze zbyt mało badań na ten temat, nie można wykluczyć negatywnego wpływ zanieczyszczeń powietrza na owłosioną skórę głowy, głównie przez gazowe pierwiastki utleniające, takie jak ozon. Lipidy i białka skóry głowy są prawdopodobnie najlepszymi markerami ich szkodliwego działania. To zagadnienie z pewnością otwiera nowy rozdział badań nad skórą.

^Przypisy:
1 Pham DM, Boussouira B, Moyal D, Nguyen Q. Oxidization of squalene, a human skin lipid: a new and reliable marker of environmental pollution studies. Int J Cosmet Sci. 2015 Aug;37(4):357-65. doi: 10.1111/ics.12208. Epub 2015 Mar 2.
² Lefebvre MA, Pham DM, Boussouira B, Bernard D, Camus C, Nguyen QL. Evaluation of the impact of urban pollution on the quality of skin: a multicentre study in Mexico. Int J Cosmet Sci. 2015 Jun;37(3):329-38. doi: 10.1111/ics.12203. Epub 2015 Mar 18.
³ Lefebvre MA, Pham DM, Boussouira B, Qiu H3 Ye C, Long X, Chen R, Gu W, Laurent A, Nguyen Q. Consequences of urban pollution upon skin status. A controlled study in Shanghai area. Int J Cosmet Sci. 2016 Jun;38(3):217-23. doi: 10.1111/ics.12270. Epub 2015 Oct 5.

Zanieczyszczenia powietrza mają wpływ na kondycję i wygląd skóry oraz tempo jej starzenia się. Działanie smogu na skórę głowy nie było do tej pory badane, ale nie można wykluczyć, że szkodliwe pyły uszkadzają barierę ochronną naskórka czy nawet mieszki włosowe i przyczyniają się do różnych schorzeń, np. łupieżu czy łojotokowego zapalenia skóry głowy, a także nasilonego wypadania włosów.