Bajkalina – jeden z najsilniejszych antyoksydantów stosowanych w kosmetykach

Bajkalina jest składnikiem pozyskiwanym z tarczycy bajkalskiej. Jest to flawonoid o silnym działaniu antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, a jej właściwości są od wieków wykorzystywane w tradycyjnej fitoterapii. Stała się też cennym składnikiem dermokosmetyków przeciwstarzeniowych.

• Bajkalina jest silnym antyoksydantem pozyskiwanym z tarczycy bajkalskiej.
• Lecznicze właściwości tej rośliny są stosowane od tysiącleci w naturalnej medycynie chińskiej.
• Bajkalina jako składnik kosmetyczny neutralizuje szkodliwy wpływ wolnych rodników i działa przeciwstarzeniowo, wydłużając życie komórek skóry.
• Polecana jest też osobom ze skórą wrażliwą i alergiczną.
• Suplementy pozyskiwane z korzenia tarczycy bajkalskiej są stosowane w leczeniu wielu schorzeń, mają też działania uspokajające.

Tarczyca bajkalska – źródło bajkaliny

Tarczyca bajkalska (łac. Scutellaria baicalensis, chin. Huang Qin) jest byliną z rodziny jasnotowatych (łac. Lamiaceae) o charakterystycznych podłużnych szafirowych bądź niebiesko-fioletowych kwiatach z jasną plamką na środku, osiągającą wysokość ok. 25-60 cm. Rośnie we wschodniej Syberii, północnych Chinach, Mongolii oraz w Japonii. Lubi północny, chłodny, suchy górski klimat, często rośnie wzdłuż rzek. Latem szybko wysycha, ale odnawia się po deszczu. Jest bardzo wytrzymała, znosi temperatury do -15°C, jest odporna na działanie słońca. Jej nazwa „scutellaria”, „tarczyca” nawiązuje do tarczy ochronnej.  

Jej właściwości lecznicze wykorzystywano już tysiące lat temu w tradycyjnej medycynie chińskiej – w astmie, w alergiach, w stanach zapalnych układu pokarmowego, w biegunkach wywołanych czerwonką bakteryjną, w terapii chorób grzybiczych i wirusowych. Najbardziej cenne składniki – flawonoidy – są pozyskiwane z suszonego korzenia (Radix Scutellaria baicalensis), który ze względu na charakterystyczny kolor i właściwości w Chinach określa się mianem żółtego złota. W tarczycy bajkalskiej do tej pory zidentyfikowano ponad 40 składników flawonoidowych, wśród których dominują: bajkalina, bajkaleina czy wogonina. Ich zawartość w korzeniu rośliny jest bardzo wysoka – wynosi ponad 20%, z czego ponad połowa (12-17%) przypada na bajkalinę. Korzenie zbiera się na wiosnę lub jesienią, w drugim lub trzecim roku wegetacji rośliny (wtedy stężenie flawonoidów jest największe), rozdrabnia i suszy w temperaturze nie wyższej niż 30-35 stopni C. Surowiec ten jest zamieszczony w Chińskiej i Japońskiej Farmakopei.

Tarczyca bajkalska – właściwości

Wyciąg z tarczycy bajkalskiej ma szerokie spektrum działań leczniczych:

• przeciwalergiczne i przeciwastmatyczne (działa jak antyhistamina),
• przeciwzapalne i przeciwartretyczne (zmniejszenie bólu i obrzęku),
• żółciopędne (poprawia trawienie) i antyhepatotoksyczne (chroni wątrobę),
• przeciwmiażdżycowe i przeciwzakrzepowe (obniża poziom wolnych trójglicerydów oraz wolnego cholesterolu we krwi, a także hamuje zlepianie się płytek krwi),
• usprawniające krążenie i wzmacniające serce,
• krążeniowe, nasercowe i hipotensyjne,
• antyoksydacyjne,
• sedatywne, przeciwdrgawkowe, uspokajające (łagodzi napięcia i stres, ułatwia zasypianie),
• przeciwnowotworowe,
• przeciwwirusowe,
• przeciwbakteryjne,
• przeciwgrzybicze,
• przeciwstarzeniowe (w kosmetyce).

Zawarte w tarczycy bajkalskiej składniki antyoksydacyjne i stymulujące układ immunologiczny mają działanie adaptogenne, chroniąc przed stresem i jego następstwami, zwiększając wytrzymałość organizmu i jego naturalne funkcje obronne, redukując szkodliwy wpływ wolnych rodników, hamując stany zapalne oraz spowalniając proces starzenia się całego organizmu.   

Zobacz też, jak stres wpływa na skórę

Tarczyca bajkalska – stosowanie

Korzeń z tarczycy bajkalskiej może być suplementowany w formie kapsułek bądź naparu z korzenia (zwykle można go kupić w formie ciętej bądź sproszkowanej). Dostępne są też nalewki na jego bazie. Według Farmakopei Chińskiej jednorazowa dawka korzenia (do sporządzenia naparu) nie powinna przekraczać 12 g. Suplementacja zalecana jest profilaktycznie osobom aktywnym fizycznie, w okresie intensywnego wysiłku intelektualnego, cierpiącym na przewlekłe stany zapalne, żyjącym w stresie, znerwicowanym cierpiącym na syndrom wypalenia, przemęczonym. Może być też stosowana w stanach zapalnych np. jamy ustnej czy gardła oraz nadciśnieniu, po antybiotykoterapii, radioterapii, zawałach. Wyciąg z tarczycy bajkalskiej jest nietoksyczny i podawany w zalecanych przez producentów ilościach nie wywołuje skutków ubocznych. Ostrożnie powinny jednak stosować ją osoby z cukrzycą, zaburzeniami krzepliwości krwi, bardzo niskim ciśnieniem oraz chorobami hormonozależnymi. Przeciwwskazaniem jest również ciąża i karmienie piersią. W razie wątpliwości zawsze warto poradzić się lekarza. Sproszkowany korzeń tarczycy bajkalskiej może też być wykorzystywany bezpośrednio na skórę czy śluzówkę (jako płukanka np. jamy ustnej w infekcjach przyzębia czy chorobach górnych dróg oddechowych). Na rynku pojawia się też coraz więcej gotowych kosmetyków ze składnikami pozyskiwanymi z tarczycy bajkalskiej, przede wszystkim niezwykle cenną bajkaliną.

Bajkalina – właściwości

• Bajkalina jest przede wszystkim bardzo silnym antyoksydantem, dzięki czemu neutralizuje stres oksydacyjny i hamuje szkodliwy wpływ wolnych rodników na organizm i – stosowana miejscowo – na skórę.
• Wykazuje działanie podobne do witaminy P – uszczelnia naczynia włosowate i poprawia mikrokrążenie, zapobiegając pajączkom, wybroczynom, żylakom i obrzękom (co może być wykorzystane także dla hamowania objawów retinopatii cukrzycowej ze strony narządu wzroku).
• Aktywuje enzym telomerazy odpowiedzialny za replikację telomerów – są to niewielkie fragmenty chromosomu, zlokalizowane na jego końcach, zabezpieczające przed uszkodzeniem materiał genetyczny. Z każdym podziałem komórkowym podczas replikacji DNA telomery ulegają skróceniu, a komórki potrzebują coraz więcej czasu, by się podzielić – w końcu tracą tę zdolność i wchodzą w okres biologicznego starzenia się, a w końcu ulegają apoptozie, czyli śmierci. Aktywując enzym telomerazy bajkalina wydłuża życie komórek, dzięki czemu ma działanie przeciwstarzeniowe. Przyspiesza też podziały fibroblastów, a więc komórek odpowiedzialnych za produkcję głównych białek podporowych skóry wpływających na jej jędrność, gęstość i elastyczność, tj. kolagenu i elastyny.
• Ze względu na działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne bajkalina jest dobrym składnikiem kremów do skóry wrażliwej, alergicznej i skłonnej do podrażnień.
• Ma też działanie rozjaśniające i zapobiega powstawaniu przebarwień. Może też zwiększać odporność skóry na słońce i pomagać w szybszej regeneracji uszkodzeń posłonecznych (tarczyca bajkalska ma naturalną zdolność odbijania promieni UVA i UVB).

Bajkalina w kosmetykach

Bajkalina ma wszechstronne działanie na skórę, dlatego coraz częściej jest wykorzystywana w różnych produktach pielęgnacyjnych i higienicznych, także pastach do zębów czy płynach do higieny intymnej. Przede wszystkim jednak jest niezwykle cennym i pożądanym składnikiem dermokosmetyków odmładzających i przeciwstarzeniowych, takich jak kremy z gamy Vichy Slow Age. Szukaj tego składnika, jeśli masz:

• skórę suchą, wiotką, mało elastyczną,
• skłonność do przebarwień,
• widoczne zmarszczki,
• objawy fotouszkodzeń związane z nadmierną ekspozycją skóry na słońce,
• skórę wrażliwą, alergiczną, skłonną do podrażnień.

Kremy z bajkaliną są też polecane osobom, których skóra jest narażona na działanie smogu i zanieczyszczeń oraz promieni UV będących głównych źródłem stresu oksydacyjnego. Warto sięgać po nie także profilaktycznie, aby zapobiec przedwczesnemu starzeniu się skóry.

Źródła:
Karpińska E., Właściwości przeciwzapalne i przeciwnowotworowe Scutellaria baicalensis Georgi, Postępy fitoterapii 4/2010: 215-223
Lamer-Zarawska E., Opracowanie literaturowe – tarczyca bajkalska, Prometeusze.pl
Wilczańska-Barska A., Chmura B., Krauze-Baranowska M., Dotychczasowy stan badań nad aktywnością farmakologiczną flawonów z rodzaju Scutellaria; Postępy fitoterapii 1/2021: 28-34