Łysienie telogenowe
– dlaczego głównie dotyczy kobiet?
Gdy faza wzrostu włosa jest skrócona, więcej włosów niż normalnie przechodzi w fazę telogenu (spoczynku i w rezultacie wypadania). Jakie są przyczyny łysienia telogenowego i jak skutecznie poradzić sobie z tym problemem?
- O łysieniu telogenowym mówimy wtedy, gdy skraca się faza wzrostu włosa i zwiększa się ilość włosów telogenowych (tych, które naturalnie wypadają).
- Wpływ mają na to przede wszystkim czynniki zewnętrzne, a także stres i niedobory składników odżywczych.
- Ten rodzaj łysienia jest charakterystyczny dla kobiet.
- Można go skutecznie leczyć, doprowadzając nawet do pełnego odrostu włosów w miejscach przerzedzenia.
Łysienie telogenowe dotyczy niemal wyłącznie kobiet1 i jest związane z zaburzeniem cyklu życia włosa. Włosy rosną w sposób cykliczny – każdy włos przechodzi swój własny cykl życia, który składa się z trzech faz:
- Anagen (faza wzrostu) – trwa od 3 do 6 lat. Na zdrowej skórze głowy ok. 80-85% włosów znajduje się w tej fazie.
- Katagen (faza przejściowa/inwolucyjna) – trwa ok. 1–2 tygodni. W tym czasie opuszka włosa zmniejsza się, a włos przestaje rosnąć i przygotowuje się do wypadnięcia – koniec włosa odrywa się od brodawki znajdującej się w mieszku włosowym i przesuwa bliżej powierzchni skóry. W tej fazie znajduje się mniej niż 1% włosów.
- Telogen (faza spoczynku) – trwa od 2 do 4 miesięcy. Zrogowaciały „stary” włos tkwi w górnym odcinku mieszka włosowego, po czym zostaje wypchnięty przez nowy włos anagenowy (który zaczął dopiero rosnąć). W tej fazie znajduje się ok. 15% włosów.
Mechanizm łysienia telogenowego polega na skróceniu fazy wzrostu włosa – powstaje wówczas więcej włosów telogenowych, a więc tych, które wypadają w naturalnym cyklu życia włosów. W momencie zaburzenia cyklu wzrostu włosa, w fazie telogenu może się znajdować nawet 60–80% włosów, co widoczne jest jako wyraźne przerzedzenie włosów.
Łysienie telogenowe – przyczyny
Uważa się, że łysienie tego typu nie jest uwarunkowane genetycznie. Wpływ na zaburzenia cyklu życia włosa mają przede wszystkim czynniki zewnętrzne, takie jak:
- czynniki fizjologiczne – np. wypadanie włosów po ciąży czy fizjologiczne łysienie telogenowe u noworodków,
- stres emocjonalny, traumatyczne i gwałtowne przeżycia, długotrwały stres, ciężkie porody, ciężkie operacje czy urazy,
- intensywne diety odchudzające, głodówki – wskutek niedoborów składników odżywczych, przede wszystkim cynku i witamin z grupy B,
- anemia, zaburzenia wchłaniania żelaza,
- miejscowe działanie składników chemicznych, np. stosowanych w farbach do włosów,
- stosowanie niektórych leków – np. doustne retinoidy, doustna antykoncepcja (po odstawieniu, zwłaszcza dotyczy to antykoncepcji z dużą zawartością estrogenów), leki przeciwpadaczkowe, leki przeciwtarczycowe, beta-blokery,
- stany gorączkowe – związane z ciężkimi chorobami przebiegającymi z wysoką gorączką, np. malarią, durem brzusznym czy gruźlicą,
- choroby endokrynologiczne – nadczynność bądź niedoczynność tarczycy,
- inne choroby, np. niewydolność wątroby, niewydolność nerek, kiła, toczeń rumieniowaty układowy.
Łysienie telogenowe – warto wiedzieć
Zwykle przyczyną nadmiernego wypadania włosów o charakterze telogenowym jest kilka współwystępujących czynników.
Łysienie telogenowe – objawy
Wypadanie włosów zwykle rozpoczyna się po 2–5 miesiącach od zadziałania czynnika sprawczego. To dlatego włosy zaczynają się przerzedzać parę miesięcy po urodzeniu dziecka czy po zmianie klimatu. Łysienie ma charakter uogólniony – dochodzi do przerzedzenia włosów na całej głowie, zwykle nie obejmuje ono więcej niż 50% powierzchni2. Jest to proces przewlekły, który może trwać kilka miesięcy, a nawet lat. Dodatkowo może też pojawić się ból, pieczenie i swędzenie skóry głowy (określane mianem trichodynii).
Łysienie telogenowe – diagnoza
Podstawą odpowiedniego leczenia jest postawienie prawidłowej diagnozy. Zwykle wystarczy test pociągania lub test mycia (liczone są włosy z sitka) oraz odpowiednio przeprowadzony wywiad trychologiczny. Czasami może też być pomocne wykonanie biopsji. Łysienie telogenowe jest diagnozowane, gdy przynajmniej 25% (nie więcej niż 50%) mieszków włosowych znajduje się w fazie telogenu3. Wykonuje się też badania laboratoryjne, przede wszystkim:
- morfologię krwi z rozmazem,
- badanie ogólne moczu,
- poziom ferrytyny,
- poziom żelaza,
- poziom hormonów tarczycy (fT3, fT4, TSH).
Sezonowe wypadanie włosów
Zwiększona utrata włosów obserwowana podczas zmian pór roku (zwłaszcza wiosną i jesienią) także związana jest z zakłóceniem faz cyklu życia włosa i ma charakter telogenowy. Prawdopodobnie związane to jest na nagłą zwiększoną ekspozycją skóry na słońce, jej gwałtownym schłodzeniem, przegrzewaniem w czapkach itp. (a więc nagłą zmianą warunków, na jakie jest wystawiana). Jest też teoria mówiąca, że sezonowa utrata włosów jest uwarunkowana ewolucyjnie i że ludzie, podobnie jak większość ssaków, jesienią tracą zbędne owłosienie.
Łysienie telogenowe – leczenie
Co ważne, łysienie telogenowe można skutecznie zahamować, a także całkowicie odwrócić jego objawy – włosy w końcu odrosną. Pierwsze efekty kuracji zobaczysz nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od momentu jej wdrożenia, zwykle trwa to ok. 6–12 miesięcy.
- Na pewno podstawą jest tutaj eliminacja czynnika sprawczego, a więc np. leczenie niedoboru żelaza czy niedoczynności tarczycy.
- Ponieważ za jedną z głównych przyczyn łysienia telogenowego uważa się stres, bardzo pomocna może też okazać się psychoterapia i nauka metod radzenia sobie ze stresem oraz relaksacji.
- O ile to możliwe, należy unikać stosowania leków, które skracają fazę anagenu, takich jak beta-blokery, retinoidy czy leki przeciwkrzepliwe. Choroby endokrynologiczne powinny być unormowane.
- W wielu przypadkach pomocna jest zmiana diety – na zrównoważoną, bogatą w składniki odżywcze i witaminy, a także suplementacja preparatami z witaminami z grupy B, cynkiem, żelazem, kolagenem, aminokwasami, antyoksydantami czy biotyną.
- Dosyć często wypadanie włosów normuje się samoistnie – np. w okresie pociążowym, gdy przywrócona zostaje równowaga hormonalna całego organizmu.
- Bardzo ważna jest też odpowiednia pielęgnacja – stosowanie łagodnych środków myjących i stylizujących, unikanie farbowania (zwłaszcza rozjaśniania) włosów i innych obciążających je zabiegów fryzjerskich.
- Warto wybierać preparaty o działaniu hamującym wypadanie włosów i stymulujących ich odrastanie, np. z gamy Dercos z Aminexilem. Specjalna formuła Dercos Aminexil Clinical 5 dla kobiet łączy Aminexil z 5 innymi składnikami hamującymi wypadanie włosów w łysieniu telogenowym i przyspieszającymi ich wzrost, w tym m.in. witaminami z grupy B oraz argininą.
- Czasami stosuje się terapie lecznicze na bazie minoksydylu (zwykle 2%, dostępnego bez recepty), który poprawia ukrwienie brodawek skórnych i przedłuża fazę anagenu, przyspieszając odrost włosów.
- Wspomagająco można też zastosować profesjonalne kuracje trychologiczne oraz zabiegi medyczne, takie jak karboksyterapię, mezoterapię skóry głowy czy fototerapię LED.
Dowiedz się więcej na temat łysienia u kobiet.
Źródła:
1-3 lek. Agnieszka Kosmala, dr hab. n. med. Agnieszka Osmola-Mańkowska, prof. dr hab. n. med. Zygmunt Adamski, prof. dr hab. n. med. Ryszard Żaba. Łysienie telogenowe – przyczyny, diagnostyka i leczenie.
Klinika włosów
i skóry głowy