Oparzenia słoneczne – jak się przed nimi chronić i co zrobić, kiedy do nich dojdzie?

Oparzenia słoneczne to reakcja skóry na promieniowanie UVA i UVB, które dociera do powierzchni ciała. Kiedy jesteśmy na nie najbardziej narażeni i czym skutkuje nadmierna ekspozycja na słońce? Czy istnieją domowe sposoby na oparzenia słoneczne, które łagodzą objawy? Jak na co dzień pielęgnować skórę, aby nie dopuścić do oparzeń od słońca? Podpowiadamy, jak powinna wyglądać prawidłowa fotoochrona.

Spalona skóra od słońca i oparzenia słoneczne – jak powstają i jakie są objawy?

Promieniowanie ultrafioletowe wpływa na zdrowie i wygląd skóry. Największe znaczenie ma to o długości fali 290-400 nm. Równie istotne jest promieniowanie widzialne, zwane również światłem widzialnym charakteryzujące się długością fali 400-700 nm.¹ Jak promienie słoneczne działają na skórę?

Krótsze promienie UV, nazywane rumieniotwórczymi lub UVB przyczyniają się do powstawania różnego rodzaju odczynów skórnych, np. oparzeń słonecznych. Warto wiedzieć, że nie przenika ono przez szyby, ale przechodzi przez wodę (np. podczas kąpieli w morzu czy w jeziorze). Jego natężenie jest zależne od pory roku, warunków atmosferycznych (zachmurzenie) czy pory dnia. Stąd promienie UVB działają najsilniej pomiędzy 10:00 a 16:00.

Promieniowanie ultrafioletowe o dłuższej fali, czyli UVA ma mniejszy udział w powstawaniu oparzeń i „spalonej skóry od słońca”, ale powoduje pojawianie się przebarwień (natychmiastowych i tych, które pojawiają się po czasie), przyśpiesza fotostarzenie skóry, zaburza pracę bariery ochronnej, wzmacnia reakcję na promieniowanie UVB oraz może prowadzić do zmian nowotworowych². Promieniowanie UVA wykazuje zdolność przenikania przez szkło, a jego natężenie jest jednakowe niezależnie od pory roku. To właśnie między innymi dlatego powinniśmy stosować fotoprotekcję nie tylko latem, ale i w pozostałych okresach.

Czym jest oparzenie słoneczne? To odczyn zapalny skóry. Wywołuje go głównie promieniowanie o długości fali 295-315 nm. Pojawia się po około 4-6 godzinach od ekspozycji, a pierwszym objawem jest rumień. Po upływie 12-24 godzin dochodzi do nasilenia symptomów. Oparzenie słoneczne może prowadzić do ogólnego pogorszenia się samopoczucia, a nawet gorączki. Skóra będzie obrzęknięta, mogą pojawić się bąble po opalaniu i uczucie swędzenia. Po jakimś czasie skóra będzie się łuszczyć. Objawy zazwyczaj zaczynają ustępować po około 3 dniach po wystawieniu się na słońce¹. Poparzenie słoneczne może też zwiększyć ryzyko nowotworu skóry²

Pod wpływem działania promieniowania może też dojść do fotouczulenia, fotostarzenia i chorób skórnych, objętych wspólną nazwą – fotodermatozą.

Czytaj też: Czym jest fotodermatoza? Jak sobie z nią radzić? Dowiedz się więcej >>>

Kiedy trzeba szczególnie chronić się przed słońcem, aby uniknąć poparzeń?

Tak jak wspomnieliśmy, promieniowanie UV wpływa na nas przez cały rok, niezależnie od pogody. Dlatego dermatolodzy zalecają wprowadzenie odpowiedniej fotoochrony do swojej codziennej rutyny przez cały rok. Najbardziej uważać trzeba podczas przebywania w pełnym słońcu (np. na plaży, ale też podczas pieszych, górskich wędrówek, na nieosłoniętych placach zabaw czy podczas jazdy na nartach w bardzo słoneczny dzień).

Oparzenia słoneczne 1. stopnia

Oparzenie słoneczne 1. stopnia - to oparzenie wierzchniej warstwy naskórka, które objawia się mocnym zaczerwienieniem skóry, uczuciem pieczenia, obrzękiem, bolesnością. Skóra może w ciągu kilku dni zacząć się łuszczyć i schodzi płatami – ten przyspieszony „peeling” wierzchniej, rogowej warstwy naskórka jest efektem nagłego „ścięcia” komórek pod wpływem przegrzania. Pod spodem ukazuje się nowa i bardziej wrażliwa na słońce warstwa o lekko różowatym zabarwieniu.

Czasami spieczeniu skóry mogą towarzyszyć objawy tzw. zatrucia słonecznego całego organizmu, podobne do grypy: dreszcze, osłabienie, ból głowy czy nawet wymioty.

Jak złagodzić poparzenie słoneczne I stopnia? Co robić?

• Jak tylko zauważysz, że skóra piecze i robi się czerwona, jak najszybciej zejdź ze słońca!
• Umyj delikatnie ciało łagodnym środkiem myjącym (aby zmyć ze skóry np. resztki piasku i wody morskiej) i od razu nałóż preparat łagodzący do stosowania po opalaniu np. z dodatkiem alantoiny, panthenolu, aloesu. Możesz też delikatnie spryskać ją wodą termalną.
• Nie odrywaj płatów schodzącej skóry, bo na ciele zostaną widoczne ślady. Pozwól im złuszczyć się naturalnie – proces ten możesz wspomóc intensywnie nawilżając skórę, co dodatkowo złagodzi świąd.
• Po zejściu naskórka stosuj na co dzień balsamy nawilżające i regenerujące, ponieważ świeżo odsłonięta skóra jest bardziej wrażliwa i podatna na przesuszenie.
• Na objawy tzw. zatrucia słonecznego pomogą leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Pij jak najwięcej wody, aby pomóc organizmowi schłodzić się od środka. Możesz też robić sobie zimne kompresy.
• Unikaj wystawiania poparzonej wcześniej skóry na słońce – smaruj ją kremami z wysokimi filtrami, a najlepiej chroń też ubraniami i siedź w cieniu przez resztę wakacji. Ze względu na duże uwrażliwienie jest ona teraz jeszcze bardziej podatna na poparzenie!

Oparzenia słoneczne 2. stopnia

Oparzenie słoneczne 2. stopnia - to silne poparzenie, które dochodzi do górnych warstw skóry właściwej, nie tylko naskórka. Objawia się bąblami, bolesnymi pęcherzami, wypełnionymi płynem surowiczym. To tak, jakby przyłożyć do skóry gorące żelazko!

Co robić gdy dojdzie do oparzenia słonecznego 2. stopnia?

• Nigdy nie przekłuwaj bąbli! Znajdujący się w nich płyn surowiczy to naturalny „opatrunek” ochronny dla poparzonej skóry, gdy go przekłujesz – rana będzie się gorzej goić, może też dojść do jej zakażenia i silnego stanu zapalnego.
• Jak najszybciej postaraj się schłodzić oparzone miejsca letnią wodą – chodzi o to, aby przerwać proces termiczny zachodzący w rozgrzanych tkankach.
• Na oparzoną skórę możesz nałożyć piankę z panthenolem bądź alantoiną o działaniu łagodzącym. Unikaj natomiast preparatów natłuszczających lub olejków, które mogą utrudniać odprowadzanie ciepła z rozgrzanych, poparzonych tkanek.
• Najlepiej jak najszybciej pokazać skórę lekarzowi, zwłaszcza gdy oparzeniu towarzyszą ból głowy, gorączka, nudności czy wymioty. Lekarz zaleci odpowiednie leczenie i preparaty przyspieszające gojenie ran. Zwykle taka terapia trwa ok. 4-6 tygodni. Przy bardzo poważnych oparzeniach zastosowanie znajduje opatrunek z solą srebrową sulfadiazyny, sulfatiazolu lub z bacytracyną. W tym czasie musisz bezwzględnie unikać ekspozycji na słońce, a potem korzystać z niego bardzo ostrożnie.

Pokrzywka słoneczna a oparzenia słoneczne

Pokrzywka słoneczna to rzadko występująca fotodermatoza wywoływana przez szerokie spektrum promieniowania (głównie przez UVA i UVB) i pojawiającą się u osób z nadwrażliwością na światło. To reakcja natychmiastowa, która dość szybko ustępuje. Jest trudna do zdiagnozowania, ponieważ objawy przypominają inne reakcje na słońce⁵. Są to zmiany rumieniowe oraz bąble. Pojawiają się po kilku minutach od ekspozycji.

Czytaj też: Jak zapobiegać objawom uczulenia na słońce>>

Jak chronić skórę przed oparzeniami słonecznymi?

Oparzenia słoneczne to nie tylko źródło dyskomfortu i zaczerwienionej skóry. Nadmierna ekspozycja na działanie promieni słonecznych może znacznie przyspieszyć jej fotostarzenie, sprawić, że skóra z czasem zacznie tracić jędrność i elastyczność. Promieniowanie słoneczne prowadzi także do powstawania nieestetycznych przebarwień, a także nasila objawy trądziku czy trądziku różowatego.

Dlatego, aby nie dopuścić do powstania oparzeń słonecznych i ich przykrych konsekwencji, należy wprowadzić odpowiednią fotoochronę. Dotyczy ona nie tylko właściwego stosowania kremów z filtrem, ale również wiedzy, jak w rozsądny sposób korzystać ze słońca:

• unikaj silnego słońca, zwłaszcza latem między godziną 10 a 16;
• noś nakrycia głowy (najlepiej z naturalnych, przewiewnych materiałów);
• chroń oczy okularami przeciwsłonecznymi z filtrami UV;
• noś odzież, która jest przewiewna i wykonana z „oddychającego” materiału, np. z lnu, wiskozy, jedwabiu, cienkiej bawełny;
• używaj kremów z wysokim filtrem, chroniącym przed promieniowaniem UVA i UVB;
• aby zapewnić skuteczną ochronę skóry przed szkodliwym promieniowaniem UV, reaplikuj krem z SPF co 2-3 godziny oraz po wyjściu z wody. 

Krem na oparzenia słoneczne z filtrem SPF – jak wybrać najlepszy?

Krem na oparzenia słoneczne powinien zawierać składnik kojący tj. D-panthenol, alantoina, witaminy A, E, F, masła Shea, aminokwasy, aloes. Warto także zwrócić uwagę, jaką ma formułę. Przy silnych oparzeniach słonecznych, najlepiej sprawdzą się żele, pianki, lekkie balsamy i spraye. Najlepiej jest unikać gęstych maści czy kremów, które trudno wsmarować w skórę.

Jaki wybrać krem SPF przeciw oparzeniom słonecznym?

Już przed ekspozycją na słońce warto zadbać o ochronę przeciwsłoneczną, która uchroni nas przed ryzykiem na poparzenie i jego przykrych skutków.
Wybierając krem chroniący przed oparzeniami słonecznymi, należy zwrócić uwagę na wartość SPF (Sun Protection Factor). Jest to wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej, nazywany potocznie filtrem. Latem zalecane są te wysokie i bardzo wysokie, czyli o SPF 30-50+. Wysokość ochrony dobieramy pod kątem swojego fototypu skóry i jej aktualnej kondycji. W przypadku skóry wrażliwej, z różnego rodzaju niedoskonałościami, w trakcie kuracji wspomagającej oraz skóry dzieci należy sięgnąć po krem z filtrem SPF 50+.

Warto pamiętać, aby codziennie aplikować odpowiednią ilość kremu z filtrem na twarz, a w okresie letnim również na pozostałe, odkryte części ciała.

Jaką ilość kremu z filtrem nakładać na twarz? Tutaj warto wspomóc się popularną metodą „na dwa palce”. Na czym polega? Na całą długość palca wskazującego i środkowego wyciskamy krem z filtrem, który następnie nakładamy na twarz.

Jakie filtry w kosmetykach do fotoprotekcji wybierać? Na rynku znajdziemy produkty zarówno z filtrami chemicznymi i fizycznymi (mineralne). Filtry chemiczne pochłaniają promieniowanie UV, natomiast filtry mineralne rozpraszają, pochłaniają i odbijają promieniowanie. Zarówno filtry mineralne, jak chemiczne są tak samo bezpieczne dla naszej skóry. Różnią się działaniem na powierzchni naszej skóry.

Jaki krem z filtrem warto wybrać, aby nie dopuścić do powstania oparzeń słonecznych? Do tego celu doskonale sprawdzą się kosmetyki Vichy z gamy Capital Soleil. Każdy z produktów oferuje wysoką, zaawansowaną ochronę przed promieniowaniem UVA/UVB. Kosmetyki Capital Soleil to wodoodporne, pielęgnacyjne formuły wzbogacone w wodę wulkaniczną Vichy oraz 15 minerałów.

• Ochrona przed słońcem i fotostarzenie 

Ochronę przeciwsłoneczną można skutecznie połączyć z pielęgnacją skóry. W tym celu warto sięgnąć po Lekki fluid przeciw oznakom fotostarzenia SPF 50+ Vichy UV AGE DAILY. Zabezpiecza przed promieniowaniem UVA i UVB oraz zapobiega powstawaniu zmarszczek i przebarwień. Ma lekką konsystencję idealną na lato. Skuteczność została potwierdzona klinicznie. Jest hipoalergiczny i testowany pod kontrolą okulistyczną⁶. Formuła oparta jest na opatentowanej technologii NETLOCK, peptydach o działaniu ujędrniającym, 2% Niacynamidu przeciw przebarwieniom, frakcjach probiotycznych i wodzie wulkanicznej Vichy z 15 minerałami dla wsparcia bariery skórnej.

• Krem z wysokim SPF na co dzień

Fotoochrona powinna znaleźć się w całorocznej rutynie pielęgnacyjnej, dlatego warto wybrać krem wielozadaniowy. Aksamitny krem do twarzy SPF 50+ Vichy Capital Soleil nie tylko ma bardzo wysoki filtr UVA i UVB, ale też wspomaga nawilżenie. Wchłania się bardzo szybko i nie pozostawia po sobie tłustej warstwy.

• Ochrona twarzy i ciała przed oparzeniami słonecznymi

Wiosną i latem, kiedy eksponujemy większe partie ciała, warto pomyśleć o kremie z filtrem do twarzy i ciała. Ochronne mleczko do twarzy i ciała SPF 50 Vichy Capital Soleil zawiera system opatentowanych filtrów UVA i UVB, dzięki czemu zapewnia bardzo wysoką ochronę. Nawilża, pielęgnuje skórę i chroni przed wysuszeniem. Dodatkowo wykazuje działanie antyoksydacyjne, zapobiega przebarwieniom i przedwczesnemu starzeniu się skóry.

 

Jeśli zależy nam na jeszcze łatwiejszej aplikacji, warto wybrać CELL PROTECT WATER FLUID SPRAY SPF 50+, którym wystarczy spryskać skórę, a następnie wmasować ultralekki kosmetyk dla zapewnienia 4-poziomowej ochrony przed: promieniowaniem UVA, UVB, długim promieniowaniem UVA oraz wolnymi rodnikami. Działa antyoksydacyjnie i zapobiega poparzeniom słonecznym.

• Krem przeciw oparzeniom słonecznym u dzieci

W prewencji przeciwko oparzeniom słonecznym nie powinniśmy zapominać o odpowiedniej ochronie skóry dziecka. Warto pamiętać, że jest ona znacznie cieńsza i bardziej delikatna niż skóra dorosłych, dlatego wymaga szczególnego traktowania. Warto zwrócić uwagę, że niemowlęta poniżej 6 miesiąca życia powinny całkowicie unikać bezpośredniego promieniowania słonecznego. Jaki krem z filtrem dla dziecka wybrać?

Przykładem dobrego kosmetyku do stosowania na co dzień jest bezzapachowe Ochronne mleczko dla dzieci SPF 50 Vichy Capital Soleil. Zapewnia wysoką ochronę UVA/UVB i ma konsystencję lekkiego mleczka, wygodnego w aplikacji. Skutecznie pielęgnuje skórę dziecka i zabezpiecza przed uszkodzeniami skóry.

Pielęgnacja skóry po opalaniu

Jak pielęgnować skórę po opalaniu? Świetnym przykładem będzie Pielęgnacyjne mleczko po opalaniu Vichy Capital Soleil. Jego formuła została wzbogacona kwasem hialuronowym o intensywnych właściwościach nawilżających. Dzięki niemu kosmetyk koi skórę i redukuje nieprzyjemne uczucie szorstkości, które może pojawić się po ekspozycji na słońce. Dodatkowo w formule mleczka znalazł się koncentrat lipidów, który przyczynia się do odbudowy warstwy ochronnej skóry. Nawilżające mleczko po opalaniu działa już od pierwszej aplikacji, zapewniając niezbędne nawilżenie i ukojenie.

Oparzenia słoneczne – podsumowanie

Oparzenia słoneczne to efekt nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UVB, wzmocnionego przez promienie UVA. Oparzenia słoneczne sprawiają, że skóra staje się mocno zaczerwieniona, swędzi a z czasem zaczyna się łuszczyć. Warto pamiętać, że oparzenia słoneczne mogą nieść za sobą długofalowe skutki, które mogą ujawnić się po latach. Przykładem są nieestetyczne przebarwienia posłoneczne, przyspieszone starzenie skóry czy jej zwiększona podatność na wystąpienie zmian o charakterze nowotworowym. Dlatego też tak istotna jest całoroczna ochrona przed słońcem przy pomocy odpowiednich dermokosmetyków i pielęgnacja skóry po opalaniu np. stosując łagodzący balsam po opalaniu.

Tekst został zweryfikowany przez dr n. farm. dr n. chem. inż. Martę Pawłowską.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.

Dr n. farm. dr n. chem. inż. Marta Pawłowska, Safety Assessor

¹ A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content.
² Tamże.
³ Tamże.
⁴ https://www.gov.pl/web/psse-wrzesnia/nadmierna-ekspozycja-na-slonce.
⁵ H. Wolska, A. Wolf-Makowska, M. Misiak-Gałązka, Pokrzywka słoneczna, Przegl Dermatol 2013, 100, 80–85: https://ppm.edu.pl/docstore/download/WUM4ccc85c106ef4e43b58be4c683a67cd8/a051b5e1-1d7c-4de9-9f71-db7633fe09ea-wcag.pdf.
⁶ Opracowany w celu zminimalizowania ryzyka szczypania oczu.

Bilbiografia:
1. A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content
2. 5 zasad ochrony przed słońcem: http://pacjent.gov.pl/print/pdf/node/3271;
3. Kiedy słońce szkodzi: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/kiedy-slonce-szkodzi;
4^. https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/oparzenia-sloneczne-sposoby-na-oparzenia,3743,n,3707;
5. H. Wolska, A. Wolf-Makowska, M. Misiak-Gałązka, Pokrzywka słoneczna, Przegl Dermatol 2013, 100, 80–85: https://ppm.edu.pl/docstore/download/WUM4ccc85c106ef4e43b58be4c683a67cd8/a051b5e1-1d7c-4de9-9f71-db7633fe09ea-wcag.pdf.