Zrób to sam, czyli jak zrobić mydło?

Mydło jest jednym z podstawowych kosmetyków oczyszczających w domu każdego z nas. Większość mydeł na rynku kosmetycznym to jednak produkty syntetyczne, które charakteryzują się chemicznym składem. Dlatego też dziś tak bardzo ceni się stare receptury produkcji prawdziwego, naturalnego mydła. Jak zatem zrobić mydło?

Jak zrobić mydło? Czyli mydło naturalne a mydło syntetyczne

Nie każdy zdaje sobie sprawę z tego, że mydło posiada wielowiekową tradycję i że jeszcze do niedawna było niezastąpionym kosmetykiem nie tylko do oczyszczania i pielęgnacji skóry czy włosów, ale też środkiem do prania. W czasach PRL-u najpopularniejszym preparatem służącym do utrzymania higieny ciała oraz czystości domu było szare mydło: choć słabo się pieniło i prawie nie pachniało, to w przeciwieństwie do wielu współczesnych produktów syntetycznych, jego naturalny skład nie powodował podrażnień na skórze czy problemu przesuszania.

Dziś bardzo często mamy do czynienia z dość niebezpiecznym połączeniem mydła o chemicznym składzie z chlorowaną, twardą wodą, która płynie z większości kranów w Polsce. Taka “mieszanka” niszczy warstwę hydrolipidową naskórka i zwiększa skłonności skóry do przesuszania, zaczerwienień, podrażnień i pieczenia. Kolorowe mydła z drogerii odznaczają się co prawda intensywnym, pięknym zapachem oraz ładnym wyglądem, ale zazwyczaj nie zawierają żadnych korzystnych dla skóry składników pielęgnacyjnych. Posiadają za to bardzo dużą ilość takich substancji syntetycznych, jak: barwniki zapachowe i koloryzujące, substancje konserwujące i nadające połysk czy modyfikatory konsystencji. To wszystko powoduje, że mydła syntetyczne nie sprawdzają się do codziennej pielęgnacji twarzy czy włosów - nie do końca warto też myć nimi ręce szczególnie jeśli mają one skłonności do przesuszania i pierzchnięcia. Najlepiej w ogóle z niego zrezygnować, przerzucając się na apteczne preparaty myjące, o właściwościach bardziej przyjaznych skórze, lub rozpocząć własną produkcję mydła naturalnego, które w dzisiejszych jest szczególnie cenione.

Rodzaje mydeł i ich zastosowanie

Nie wszystkie rodzaje mydła w sklepach to czysta chemia, dlatego warto nauczyć się rozróżniać dobre i naturalne produkty od tych środków, które mogłyby jedynie zaszkodzić naszej skórze. Poniżej przedstawiamy popularne rodzaje mydła i podpowiadamy, kiedy je stosować.

"Mydła bez mydła”, czyli syndety

Produkowane zazwyczaj ze składników syntetycznych (stanowiących mieszanki różnego rodzaju detergentów), ale z dodatkiem składników nawilżających (oleju roślinnego, kremu). Produkty bez zawartości mydła są odpowiednie dla skóry suchej oraz pozostałych typów skóry. Po rozpuszczeniu posiadają odczyn lekko kwaśny i nie pozostawiają na skórze osadu.

Mydło glicerynowe

Posiada odczyn mniej zasadowy niż tradycyjne mydła i skuteczne właściwości nawilżające, bo, jak sama nazwa wskazuje, w jego składzie znajduje się gliceryna. Może być stosowane przez każdy rodzaj skóry poza tłustą.

Mydła nawilżające

To tradycyjne mydła z dodatkiem substancji nawilżających w postaci gliceryny, kremu, lanoliny, miodu, olejów roślinnych) i niekiedy też składników kojących (aloes, rumianek, prowitamina B5, alantoina). Odpowiednie dla skóry suchej i wrażliwej, a także mieszanej i normalnej.

Mydło hipoalergiczne dla skóry wrażliwej

Nie zawiera konserwantów, posiada kwaśne lub obojętne pH i najczęściej jest produkowane na bazie wód morskich lub termalnych. W jego składzie możemy znaleźć substancje, które łagodzą podrażnienia i wzmacniają warstwę hydrolipidową naskórka. Tego typu produkt sprawdzi się przy skórze wrażliwej, skłonnej do podrażnień i zaczerwienień, alergicznej czy naczynkowej, a także przy codziennej pielęgnacji delikatnej skóry dzieci.

Mydła lecznicze do skóry z problemami

W aptece możemy też znaleźć mydła lecznicze ze składnikami łagodzącymi wybrane schorzenia skórne np. łojotok, trądzik, łuszczycę, alergię, wyprysk, świąd, plamy czy przebarwienia. Ze względu na wysokie stężenia substancji leczniczych, ich stosowanie warto najpierw skonsultować z dermatologiem.

Mydło siarkowe 

To popularny rodzaj mydła przeciwtrądzikowego dla skóry tłustej. Przeciwdziała przetłuszczaniu skóry, zwęża rozszerzone pory skóry, łagodzi stany zapalne, działa też przeciwłupieżowo. Dłuższe stosowanie tego rodzaju produktu na twarzy może jednak spowodować nadmierne przesuszenie skóry, a w następnej kolejności pobudzenie gruczołów łojowych do aktywniejszej pracy. Zamiast siarki, w mydłach przeciwtrądzikowych, możemy spotkać też cynk, wyciąg z szałwii, cyprysa czy rozmarynu.

Mydło potasowe - tradycyjne, szare mydło

Posiada właściwości oczyszczające, odkażające, odtłuszczające, lekko wysuszające i zmiękczające skórę. Sprawdza się przy codziennej pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej, oczyszczaniu ciała i włosów czy leczeniu ran. Mydło potasowe posiada też szerokie zastosowanie w ochronie roślin doniczkowych.

Mydło antybakteryjne

Posiada skutecznie składniki niszczące bakterie na skórze. Sprawdza się u sportowców po dużym wysiłku czy do oczyszczania dłoni w trudnych warunkach - w sklepach możemy znaleźć mydło antybakteryjne w żelu, które stosuje się bez użycia wody. Ten rodzaj mydła nadaje się jednak tylko do ciała, bowiem skórę twarzy może podrażniać.

Czarne mydło Savon Noir

To tradycyjne mydło z Maroka, które wytwarza się ręcznie z rozdrobnionych i zmiażdżonych oliwek wymieszanych z oliwą. Posiada ono konsystencję gęstej i ciemnej pasty, która pod wpływem gorącej wody lub ciepła dłoni zamienia się w myjącą pianę. Doskonale sprawdza się do oczyszczania i pielęgnacji całego ciała. Może być stosowane również na twarzy u każdego typu skóry. Ze względu na dużą zawartość witaminy młodości E, działa przeciwzmarszczkowo na skórę. Wyjątkowe właściwości zmiękczające i łatwość wytwarzania piany, sprawia, że można nim zastąpić piankę do golenia.

Mydło z peelingiem

Jego skład wzbogacony jest otrębami, piaskiem, kwasami owocowymi, rozdrobnionymi pestkami owoców, ziarnami czy kuleczkami polietylenowymi. Poprzez mechaniczne tarcie złuszczają one martwe komórki naskórka, wygładzając skórę, odblokowując pory i przygotowując skórę na przyjęcie kolejnych kosmetyków pielęgnacyjnych. Mydło to sprawdzi się przy pielęgnacji skóry tłustej i trądzikowej, czasem też skóry mieszanej lub normalnej. Warto je stosować także do pielęgnacji ciała.

Mydło perfumowane

Produkowane jest z surowców nieco lepszej jakości niż mydło toaletowe, zawiera substancje nadające mu połysk i poprawiające jego konsystencję, a dodatkowo pachnie, jak prawdziwe perfumy. Lepiej jednak niż do pielęgnacji skóry sprawdzają się jako “zapachy” do szafy. Ich skład, bogaty w różnorodne składniki zapachowe, może bowiem podrażniać i uczulać.

Kto powinien używać mydła? Zastosowanie mydeł w praktyce

Mydło jest produktem, które sprawdzi się doskonale w każdej sytuacji, o ile wybierzemy produkt o jak najbardziej naturalnym składzie i dobrze dopasujemy wybrany rodzaj mydła do typu oraz potrzeb swojej skóry (mydło siarkowe i skóra naczynkowa nie jest na przykład najlepszym pomysłem). Mydło nie zawsze jednak powinno nam zastępować tradycyjne kosmetyki do demakijażu - szczególnie jeśli na co dzień mamy do czynienia ze skórą wrażliwą.

Nie warto też wierzyć w to, że skórę tłustą czy trądzikową należy stale myć mydłem antybakteryjnym. W związku z tym, że zawiera ono środki bakteriobójcze i wysuszające skórę, należy używać go ostrożnie i stosować z przerwami np. 2-3 razy w tygodniu, by nie usunąć z powierzchni skóry bakterii, które są pożyteczne dla skóry. Nadużywanie kosmetyków antybakteryjnych może też doprowadzić do nadmiernego przesuszenia skóry, dając tym samym gruczołom łojowym sygnał, by produkowały jeszcze większą ilość łoju. W efekcie problem z przetłuszczaniem i błyszczeniem skóry może być większy niż przed zastosowaniem mydła antybakteryjnego.

Uważajmy też na wybierane przez nas mydła do oczyszczania ciała. Powinny one zawierać jak najmniejszą ilość sztucznych składników czy barwników zapachowych, bowiem skóra ciała może mieć równie duże skłonności do przesuszania, co skóra na powierzchni twarzy. Szczególnie niekorzystnie mogą działać na naszą skórę mydła perfumowane - im bardziej pachnące, tym większe ryzyko podrażnienia czy reakcji alergicznej.

Mydła naturalne - skład

Choć większości z nas wydaje się, że ma na co dzień do czynienia z mydłem, to prawda jest taka, że produkt znajdujący się w naszej łazience, nie zawsze nim jest. Prawdziwe i tradycyjne mydło opiera się przede wszystkim na tłuszczu - częściej roślinnym niż zwierzęcym - z dodatkiem wodorotlenkiem sodu i wodą. Większość mydeł, które możemy w sklepach to najczęściej kostki myjące, które zawierają jedynie 10% prawdziwego mydła. Reszta składu to detergenty syntetyczne, środki zapachowe, barwniki koloryzujące, nasycone kwasy tłuszczowe oraz konserwanty. Mydła syntetyczne dobrze się pienią i usuwają brud, ale przy tym podrażniają skórę, zmieniają jej pH i powodują jej łuszczenie. Aby zredukować uczucie dyskomfortu podczas stosowania syntetycznego mydła, bardzo często dodaje się do emolienty (składniki natłuszczające), których zadaniem jest ochrona skóry i naprawa uszkodzeń na powierzchni płaszcza lipidowego skóry.

Z tymi problemami nie mamy do czynienia w przypadku tradycyjnych mydeł, które wytwarzane są z samych naturalnych składników. W składzie naturalnego mydła znajdziemy m. in. olej laurowy, oliwę, masło shea, olej kokosowy czy olej palmowy. Do najpopularniejszych mydeł naturalnych należą:

• mydło kastylijskie - pierwotnie było produkowane wyłącznie z lokalnej, hiszpańskiej oliwy z oliwek, jednak współcześnie nazywa się tak każde mydło, które wytwarza się z naturalnych olejów roślinnych; jest bardzo delikatnym środkiem myjącym o właściwościach nawilżających, który mogą stosować nawet alergicy czy dzieci; poza kastylijskim mydłem z oliwy z oliwek możemy też spotkać się z naturalnym mydłem kokosowym, z olejku jojoba czy oleju konopnego.
• mydło marsylskie - to mydło potasowe wytwarzane najczęściej z oleju palmowego; posiada bardzo dużą zawartość olejów roślinnych (około 72%) oraz piękny zapach; jest odpowiednie dla każdego typu skóry - oczyszcza i pielęgnuje skórę, pozostawiając na niej przyjemny film.
• mydło borowinowe - jego skład oparty jest na bazie olejów roślinnych (oliwa z oliwek, olej kokosowy, olej palmowy) z dodatkiem borowiny oraz gliceryny; jego lekko kwaśny odczyn sprawia, że skóra odzyskuje naturalne pH; mydło borowinowe oczyszcza skórę, wspomaga odbudowę jej płaszcza hydrolipidowego, a także stymuluje syntezę kolagenu, co poprawia elastyczność skóry; mydło sprawdzi się idealnie do codziennej pielęgnacji suchej i pękającej skóry.

Jak zrobić samemu mydło glicerynowe w domu? Przepis!

Składniki:

* baza glicerynowa (najlepiej wybrać jak najbardziej ekologiczny i naturalny produkt!)
* barwnik
* olejek eteryczny lub zapachowy
* foremki na mydła (do lodów, ciasta lub piaskownicy)
* dodatki np. zioła (lawenda, rozmaryn), starte skórki pomarańczy, zmielona kawa, skorupki orzechów lub płatki owsiane (jeśli mydło ma mieć właściwości peelingujące)

Odkroić kawałek bazy glicerynowej i podgrzać ją w kuchence mikrofalowej lub w kąpieli wodnej. Baza powinna być całkowicie płynna. Należy jednak uważać, by jej nie zagotować.
Do płynnej bazy glicerynowej dodajemy po kilka kropel barwnika oraz wybranego olejku zapachowego.
Jeżeli chcemy, aby nasze dodatki były zatopione w środku mydełka, najlepiej wlać część bazy glicerynowej do foremki i poczekać aż lekko zastygnie. Następnie należy dodać pozostałe składniki i zalać je pozostałą częścią bazy. Można też od razu wlać dodatki do bazy glicerynowej, wymieszać i wlać do foremek.
Czekamy aż baza całkowicie wystygnie i stwardnieje, by móc wyjąć gotowe mydełka z foremki - zazwyczaj trwa to od 30 min do kilku godzin. Aby ułatwić proces wyjmowania mydełek z foremek, możemy je wcześniej włożyć na kilkanaście minut do lodówki lub pomóc sobie nożem czy innym ostrym narzędziem.
Mydła glicerynowe są gotowe do użycia bezpośrednio po wyjęciu z foremek.
Przewiązując je wstążką lub wkładając do ozdobnego pudełka, możemy podarować mydełka bliskiej osobie.