SPF do twarzy i ciała – filtr ochronny przed słońcem

Co oznacza popularne oznaczenie SPF stosowane na kremach z filtrami? Jaki SPF do ciała, a jaki do twarzy będzie najlepszy dla ciebie? Podpowiadamy!

• SPF jest międzynarodowym oznaczeniem wysokości ochrony przed promieniowaniem UVB i oparzeniem, stosowanym w kosmetykach.
• Zgodnie z zaleceniami unijnymi preparaty ochronne dzieli się na 4 poziomy – najwyższa ochrona to SPF 50+.
• Nie ma jednolitego sposobu oznaczania wysokości filtrów promieniowania UVA, ale w dobrych kremach będzie ona wynosić co najmniej 1/3 wartości SPF.
• Aby działanie kremu z filtrem było skuteczne, należy nakładać go w sporej ilości i ponawiać aplikację co 2 godziny.

SPF do twarzy – co to jest?

SPF (z ang. Sun Protection Factor) to międzynarodowy symbol oznaczający stopień ochrony skóry przed promieniowaniem UVB (a więc tym zakresem promieniowania UV, który odpowiada za rumień i poparzenie skóry). Wskazuje on – ile razy dłużej można skórę chronioną danym preparatem poddać działaniu słońca w porównaniu ze skórą niechronioną bez ryzyka wywołania reakcji rumieniowej. Wylicza się to w następujący sposób:

SPF x indywidualny czas wystąpienia rumienia na skórze

Jest to czas uznany za potrzebny do wniknięcia w skórę minimalnej dawki rumieniowej (MED – Minimal Erythema Dose). MED to najniższa dawka promieniowania ultrafioletowego (tzw. próg rumieniowy), wywołująca nasilony rumień po upływie 24 godzin od ekspozycji. Zastosowanie filtra nie oznacza pełnej ochrony przed słońcem, ponieważ wartości SPF ustalane są w warunkach laboratoryjnych. W praktyce filtr może ścierać się przez pocenie czy kontakt z odzieżą.

Dlatego często mimo zastosowania SPF do ciała skóra nie jest odpowiednio chroniona. i dlatego zaleca się ponawianie aplikacji kremu co 2 godziny i stosowanie jak najwyższych filtrów (adekwatnie do karnacji i fototypu). Trzeba pamiętać, że stopień ochrony danego SPF do twarzy jest mierzony po aplikacji na skórę naprawdę dużej ilości kremu z filtrem – aż 2 mg na cm² skóry! Taką ilość mało kto nakłada na skórę podczas plażowania, poza tym kremy się ścierają (podczas leżenia na ręczniku, pływania, uprawiania sportu). Dlatego uważa się, że rzeczywista ochrona wynosi połowę tego, co wyliczono w laboratorium. Pamiętaj – celem stosowania kremu z filtrem jest ochrona skóry, a nie wydłużenie czasu bezpośredniego przebywania na mocnym słońcu!

SPF do twarzy i ciała – poziomy ochrony

Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej kremy z filtrem dzielą się na 4 poziomy ochrony:

• Niska ochrona: SPF 6 i 10 (kremy z filtrem do ciała i twarzy nie mogą zawierać SPF niższego niż 6 – takie filtry możesz znaleźć tylko na przykład w samoopalaczach czy podkładach),
• Średnia ochrona: SPF 15, 20 i 25,
• Wysoka ochrona: SPF 30 i 50,
• Bardzo wysoka ochrona: SPF 50+.

Krem z SPF 15 filtruje ok. 93% promieni UVB, SPF 30 – ok. 97%, a SPF 50 – 98%. Nie ma natomiast czegoś takiego jak bloker słońca – żaden kosmetyk nie zatrzymuje w 100% promieniowania UVB ani UVA, dlatego nawet gdy stosujesz najwyższą ochronę, ciągle możesz się poparzyć, jeśli nakładasz go zbyt mało lub zbyt rzadko.

SPF do twarzy – jak dobrać do fototypu?

W zależności od kolorytu karnacji i reakcji skóry na słońce wyróżnia się 6 fototypów:

Fototyp I – celtycki: skóra bardzo jasna, często pokryta piegami, włosy w kolorze jasnego blondu bądź rude. Skóra nigdy się nie opala i łatwo ulega oparzeniu, jest ekstremalnie wrażliwa na słońce. Wymaga stosowania najwyższego SPF 50+ i unikania ekspozycji słonecznej.

Fototyp II – północnoeuropejski: skóra jasna, włosy blond lub jasnobrązowe. Łatwo ulega poparzeniu, opala się w minimalnym stopniu, jest bardzo wrażliwa na słońce. Również wymaga stosowania wysokich filtrów SPF 50 i SPF 50+ oraz ochrony przed bezpośrednim nasłonecznieniem.

Fototyp III – środkowoeuropejski: skóra jasnobrązowa, włosy – ciemny blond lub brązowe. Jest wrażliwa na słońce i przy braku należytej ochrony może ulec poparzeniu. Opala się wolno, możliwe jest uzyskanie jasnobrązowej barwy. Wymaga stosowania ochrony na poziomie co najmniej SPF30.

Fototyp IV – południowoeuropejski: skóra średniobrązowa, śniada, włosy – ciemnobrązowe lub czarne. Łatwo się opala, ryzyko poparzeń jest minimalne. Zalecana ochrona to co najmniej SPF30.

Fototyp V – azjatycki i północnoafrykański. Skóra ciemnobrązowa, ciemne lub czarne włosy. Skóra jest odporna na poparzenia, łatwo się opala. Mimo to, warto zastosować fotoochronę do twarzy i ciała co najmniej na poziomie SPF30.

Fototyp VI – afrykański. Skóra i włosy ciemnobrązowe lub czarne. Wykazuje stosunkowo niską skłonność do oparzeń, jednak i w tym przypadku warto pamiętać o fotoochronie na poziomie minimum SPF30.

Niezależnie od tego, jaki fototyp skóry posiadasz, codzienne stosowanie SPF do twarzy, a jeśli wymaga tego sytuacja również SPF do ciała, jest niezbędne dla zachowania dobrej kondycji i zdrowego wyglądu skóry. Każda skóra może ulec negatywnym skutkom promieniowania UVA i UVB jak oparzenia, fotostarzenie czy przebarwienia posłoneczne. Rezygnacja ze stosowania SPF do twarzy i ciała na poziomie co najmniej SPF 30 znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworów skóry.

Jak stosować filtry SPF do twarzy i ciała?

Jednorazowa czy niedokładna aplikacja kremu z filtrem, nawet najwyższym stopniu ochrony nie wystarczy, aby zapewnić skórze odpowiednią fotoprotekcję. O czym jeszcze warto pamiętać?

• Nałóż krem z filtrem ok. 20-30 minut przed wyjściem na słońce.
• Staraj się nałożyć go naprawdę obficie – nowoczesne, lekkie formuły z wysokim SPF nie zostawiają na skórze lepkiej warstwy, nie bielą, szybko się wchłaniają, a ich stosowanie jest naprawdę łatwe i przyjemne.
• Pamiętaj o trudno dostępnych miejscach, np. plecach. Aplikację ułatwi ci preparat ochronny w sprayu.
• Ponawiaj aplikację kremu z SPF do ciała i twarzy co 2 godziny i zawsze po wyjściu z wody (nawet gdy stosujesz wodoodporne kosmetyki).
• Pamiętaj o odpowiednim nakryciu głowy, jak czapka z daszkiem lub kapelusz z szerokim rondem oraz ubraniach z faktorem UPF Zadbaj także o ochronę oczu, nosząc okulary przeciwsłoneczne z filtrem.

Poznaj wszystkie zasady bezpiecznego opalania

SPF a ochrona przed UVA

SPF oznacza stopień ochrony wyłącznie przed promieniami UVB, odpowiedzialnymi za powstawanie rumienia i poparzeń. Nie ma natomiast jednolitego systemu pomiaru i oznaczania ochrony przed promieniami UVA – i nie ma wymogu umieszczania takiej informacji na kosmetyku. Ze względu na brak jednolitego systemu pomiaru ochrony przed UVA Komisja Europejska zaleciła, aby unikać niezrozumiałych tego typówu oznaczeń na opakowaniach. Według zaleceń Komisji Europejskiej wartość ochrony przed UVA powinna stanowić co najmniej 1/3 wartości SPF, a więc jeśli krem ma SPF 30, wartość ochrony przed UVA wynosi w nim co najmniej 10 (oczywiście zwróć uwagę, czy krem na pewno chroni skórę przed obydwoma rodzajami promieniowania). Wtedy na opakowaniu kosmetyku umieszcza się oznaczenie “UVA w kółeczku”. Możesz się też spotkać z takimi oznaczeniami, jak:

• PPD (Persistent Pigmentation Darkening) – jest to czynnik ochrony przed powstaniem trwałej pigmentacji wywołanej promieniowaniem UVA. Mierzony jest poprzez porównanie czasu przebywania na słońcu potrzebnego do wywołania umiarkowanego pociemnienia skóry po nałożeniu kremu z czasem potrzebnym do takiej reakcji bez aplikacji kremu. Niestety, nie ma jednolitej skali wyznaczania PPD i wskaźnik o tej samej wartości może na kremach różnych producentów oznaczać coś innego.
• IPD (Immediate Pigment Darkening) – określa działanie promieni UVA na skórę po 60 sekundach. Na przykład IPD 10 oznacza 10 proc. ochrony przed UVA. Jest to jednak wskaźnik mniej dokładny i rzadziej stosowany niż PPD.

Prawdy i mity o SPF

Wysoki SPF blokuje syntezę witaminy D.
Nieprawda. Nie ma dowodów na to, że stosowanie kremów ochronnych zmniejsza syntezę witaminy D w skórze. Jej niedobory są związane ze stylem życia i obserwowane nawet u mieszkańców ciepłych krajów, którzy nie stosują wysokich filtrów.

Najwyższy SPF blokuje słońce.
Nie, nie ma czegoś takiego jak 100% ochrona przed promieniami UV. Nawet stosując najwyższą ochronę, jesteś więc narażony na oparzenia (jeśli np. regularnie nie reaplikujesz SPF do twarzy i ciała w odpowiedniej ilości).

SPF 30 daje dwa razy wyższą ochronę niż SPF 15.
Nieprawda! Filtr SPF 15 blokuje 94%, a SPF 30 – ok. 97% promieniowania UV. Pamiętaj, że tutaj nie chodzi o wydłużenie czasu ekspozycji na słońce, ale o to, aby robić to w sposób bezpieczny dla skóry. Słońce to nie tylko ryzyko poparzeń i czerniaka, ale też przyspieszonego starzenia się skóry!

Przeczytaj, jak promienie UV wpływają na skórę

Gdy nałożysz dwa produkty z SPF, zwiększa się wysokość ochrony.
Nie, w tym wypadku nie działają zasady matematyki. Nałożenie np. kremu z SPF 20 i podkładu z SPF 10 nie da ci w sumie ochrony na poziomie SPF 30. Zostanie wtedy zachowana ochrona produktu o największym faktorze SPF.

Im wyższy filtr, tym dłużej możesz pozostawać na słońcu.
Absolutnie nie! Filtry chronią cię przed poparzeniem skóry, co może dawać złudne poczucie, że jesteś w 100% chroniony przed szkodliwym działaniem słońca. Im mniej wystawiasz skórę na promienie UV, tym lepiej. Niezależnie od wysokości filtrów, należy na pewno unikać ekspozycji w środku dnia, między godz. 10.00 a 16.00 gdy jest największe nasłonecznienie, a także ponawiać aplikację kremu co 2 godziny i po każdej kąpieli.

Nie potrzebujesz SPF w pochmurny dzień.
Chmury filtrują promienie UVB odpowiedzialne za rumień i poparzenie. Są jednak „niewidzialne” dla promieniowania UVA, które jest główną przyczyną szybkiego starzenia się skóry. Dlatego codzienna ochrona przed promieniowaniem jest niezbędna również zimą i jesienią, kiedy jest więcej pochmurnych dni.

Ciemna skóra nie potrzebuje ochrony SPF.
Melanina stanowi naturalną ochronę przed słońcem. Osoby o wysokim fototypie nie muszą więc stosować wysokich filtrów, aby uniknąć oparzeń słonecznych. Powinny jednak po nie sięgać, jeśli chcą uchronić skórę przed innymi niekorzystnymi zmianami, takimi jak fotostarzenie, stres oksydacyjny, nowotwory, przebarwienia i inne zmiany pigmentacyjne indukowane słońcem.

Filtry SPF mogą być toksyczne.
Fałsz. W SPF do ciała i twarzy stosuje się filtry chemiczne i fizyczne. Często spotyka się również filtry mieszane, stanowiące ich połączenie. Zarówno jedne, jak i drugie są bezpieczne dla naszej skóry. Należy pamiętać, że zanim kosmetyk, w tym krem z filtrem trafi do sprzedaży, musi przejść serię rygorystycznych testów, potwierdzających jego skuteczność i stabilność.

Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Magdalenę Kaczanowicz.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.

Mgr inż. Magdalena Kaczanowicz, chemik i technolog kosmetyczny

Bibliografia:

1. Fitzpatrick T. B., The validity and practicality of sun-reactive skin types I through VI, „Archives of Dermatology”, 124 (4), 1988, s. 869-871. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3377516/ [dostęp: 26.05.2025].
2. Portal Kosmetologia, Fototypy skóry, kosmetologa.pl/anatomia/fototypy-skory.html [dostęp: 26.05.2025].
3. Styczeń P., Słońce – wróg czy przyjaciel? /drstyczen.pl/upload/drstyczen/promieniowanie_sloneczne_uv_uroda_i_medycyna.pdf [dostęp: 26.05.2025].