Aktywność słońca – jak chronić skórę przed promieniowaniem UV?
Słońce odgrywa istotną rolę w ogólnej kondycji naszego organizmu, wspomaga syntezę witaminy D, a także wpływa pozytywnie na samopoczucie. To także źródło wakacyjnej opalenizny. Niestety, nadmierne przebywanie na słońcu może również powodować bolesne oparzenia słoneczne, wpływać na fotostarzenie, a nawet przyczyniać się do występowania zmian chorobotwórczych. Kiedy można bezpiecznie przebywać na słońcu?
Aktywność słońca i nasłonecznienie w Polsce w poszczególnych miesiącach
Polska leży w umiarkowanej strefie klimatycznej, co oznacza, że nasłonecznienie również jest tu umiarkowane oraz zmienne w zależności od regionu i pory roku. Kiedy powinniśmy najbardziej obawiać się promieni słonecznych? Okres najsilniejszego nasłonecznienia rozpoczyna się późną wiosną i trwa do wczesnej jesieni (przeciętnie od maja do września). Szczególnie w miesiącach letnich słońce daje się nam we znaki i może utrzymywać się na niebie nawet powyżej 16 godzin na dobę.
Warto jednak brać pod uwagę, że na poziom nasłonecznienia wpływa nie tylko długość dnia, ale także rzeźba terenu , więc może być ono nierównomierne i w miejscach położonych wyżej znacznie silniejsze. Przyjmuje się, że wraz ze wzrostem wysokości geograficznej o każde 300 m o 4% wzrasta możliwość wystąpienia poparzeń słonecznych. Dlatego w górach należy przedsięwziąć dodatkową ostrożność, szczególnie że w Polsce znajdują się one na południu kraju, a jak wskazują pomiary to właśnie ten region jest u nas miejscem najsilniejszej aktywności słońca. Najmniejsze nasłonecznienie mamy natomiast na północy i zachodzie.
Według mapy nasłonecznienia Polski na północy i zachodzie kraju w lecie mamy przeciętnie około 150 słonecznych godzin miesięcznie. Zimą jest ich zaledwie 20-30. Na południu Polski nasłonecznienie jest jeszcze wyższe. Może wystąpić nawet ponad 200 słonecznych godzin. Zimą aktywność słońca także jest większa i osiąga ok. 60-801.
Aktywność słońca a promieniowanie UV
Słońce generuje różne rodzaje promieniowania. Jednym z nich jest UV, czyli promieniowanie ultrafioletowe. Poprzez atmosferę, do powierzchni Ziemi przenikają tylko dwa jego typy – UVA i UVB.
- UVB to promieniowanie o długości fali 280-320. Dociera do płytszych warstw skóry i aktywuje procesy związane z opalaniem. Może powodować poparzenia słoneczne i uszkodzenia DNA komórek oraz zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów skóry. Natężenie promieniowania UVB jest zależne od warunków pogodowych, pory roku czy dnia. Promieniowanie UVB nie przenika przez szyby czy ściany budynków. Za jego sprawą dochodzi do syntezy witaminy D w skórze.
- UVA to promieniowanie o długości fali 315-400. Jest dużo bardziej szkodliwe dla naszego zdrowia i kondycji skóry. Może bowiem przenikać do jej głębokich struktur i uszkadzać je, co wpływa na przyspieszone fotostarzenie, uszkodzenie włókien elastynowych i kolagenowych czy powstawanie trudnych do usunięcia przebarwień. Osłabia także mechanizmy odpornościowe skóry i zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory, w tym najniebezpieczniejszego z nich – czerniaka2. Promieniowanie UVA dociera do naszej skóry z takim samym natężeniem przez cały rok, również wtedy, gdy przebywamy w pomieszczeniach. To między innymi dlatego całoroczne stosowanie fotoprotekcji jest tak istotne w kontekście zdrowego i młodego wyglądu naszej skóry.
Kiedy słońce jest najwyżej i najmocniej opala?
W Polsce największą aktywność słońca obserwujemy latem, gdy znajduje się ono najwyżej – w godzinach między 10:00 a 16:00. W tym czasie dociera do nas nawet 30% całkowitej dziennej ilości promieniowania UV. To moment, w którym jesteśmy najbardziej podatni na jego działanie – zarówno to negatywne, jak i pozytywne.
Dlaczego aktywność słońca ma znaczenie dla zdrowia i urody?
Promieniowanie UV powoduje aktywowanie melaniny w skórze. Jest więc odpowiedzialne za opalanie, czyli reakcję obronną skóry na działanie promieni słonecznych. Choć brązowa opalenizna to coś na co wiele osób czeka każdego roku, w rzeczywistości może mieć wspomniane już, negatywne skutki dla kondycji naszej skóry. Jest jednak również cenne dla produkcji witaminy D, dlatego nie możemy całkowicie go unikać.
Aktywność słońca a samopoczucie i synteza witaminy D
Prawidłowy poziom witaminy D w naszym organizmie jest niezbędny dla jego prawidłowego funkcjonowania i naszego dobrego samopoczucia. Witamina D jest wchłaniana w jelitach wraz z pożywieniem i suplementami. Jest także syntetyzowana przez nasze gałki oczne. Mimo to, największe znaczenie dla równowagi organizmu ma synteza witaminy D w naszej skórze.
Tak jak wspomnieliśmy, za syntezę witaminy D odpowiada promieniowanie UVB. To właśnie dlatego wiele osób mierzy się z jej niedoborem w okresie jesienno-zimowym, a więc wtedy, gdy natężenie promieni UVB jest najsłabsze. To także czas, w którym znacznie rzadziej przebywamy na świeżym powietrzu, przez co prawidłowa synteza witaminy D jest dodatkowo utrudniona.
Czy oznacza to, że aby wytworzyć w swoim organizmie odpowiednią ilość witaminy D, powinniśmy się opalać i spędzać wiele godzin w pełnym słońcu? Nic bardziej mylnego. W zależności od fototypu naszej skóry już kilkanaście minut dziennie przebywania na słońcu wystarczy, aby organizm mógł zacząć wytwarzać witaminę D.
A co z syntezą witaminy D i stosowaniem kremów z filtrem? W internecie z łatwością można znaleźć informacje, według których stosowanie kremów z filtrem ma blokować syntezę witaminy D. W rzeczywistości nie istnieją wiarygodne badania, według których stosowanie fotoprotekcji miałoby mieć negatywny wpływ na syntezę witaminy D. Pamiętajmy, że zbyt długie korzystanie z kąpieli słonecznych nadal jest szkodliwe dla skóry.
Aktywność słońca a zalecenia przebywania na słońcu
Jak korzystać ze słońca, aby przebywanie na nim nie przyniosło naszemu organizmowi szkód? Zaleca się, by latem unikać długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach między 10:00 a 16:00. W tym czasie jego aktywność jest najsilniejsza. Jeśli już musimy wyjść z domu w tych godzinach, powinniśmy:
- starać się przebywać głównie w cieniu,
- nosić okulary przeciwsłoneczne (oczy również są narażone na fotostarzenie);
- nosić ubrania osłaniające przed słońcem,
- stosować kosmetyki zawierające filtry przeciwsłoneczne.
Aktywność słońca a ochrona przeciwsłoneczna – czy warto ją stosować przez cały rok?
W okresie od jesieni do późnej wiosny słońce zagraża nam w mniejszym stopniu (ze względu na większe zachmurzenie i krótszy dzień), jednak tak jak wspomnieliśmy, promieniowanie UVA może uszkadzać skórę cały rok. Wpływ na szkodliwość działania słońca ma też obecność powierzchni odbijających światło, takich jak śnieg lub lód czy woda. Wówczas promienie docierają do nas ze zwiększonym działaniem. Dodatkowo zwiększają ryzyko fotostarzenia, powstawania przebarwień, oparzeń, a nawet raka skóry.
Ochrona przed słońcem jest ważna przez cały rok, dlatego warto włączyć do codziennej pielęgnacji kremy z SPF do twarzy, jak UV-AGE DAILY Lekki fluid przeciw oznakom fotostarzenia SPF 50+, przy którym wykorzystano technologię filtrów NETLOCK, a formułę uzupełniono o wspomagające ujędrnianie peptydy, działający przeciw przebarwieniom niacynamid 2% oraz odżywcze frakcje pro biotyczne i wodę wulkaniczną Vichy z 15 minerałami.
Jeśli wystawiamy na działanie słońca większe obszary skóry, warto zawsze mieć w kosmetyczce Ochronne mleczko do twarzy i ciała SPF 50 Vichy Capital Soleil o bardzo wysokiej, wielopoziomowej ochronie w szerokim spektrum UV.
Jeśli zależy nam na połączeniu ochrony przeciwsłonecznej i poprawieniu kolorytu skóry, wybierzmy kosmetyki ze składnikami, które utrwalają opaleniznę nawet o 1 miesiąc, np. Capital Soleil Mgiełkę do ciała SPF30 z Beta-Karotenem. Wzbogacona w Beta-Karoten, zapewnia piękną, złotą opaleniznę. Wyrównuje ją i pomaga utrwalić. Jej dwufazowa formuła jest lekka jak woda i nie pozostawia widocznego śladu po aplikacji. Posiada przyjemny, delikatny zapach.
Podsumowanie
Świadomość zarówno pozytywnego, jak i negatywnego wpływu słońca na organizm człowieka pozwala korzystać z jego dobrodziejstw, ale też chronić się przed niebezpiecznymi skutkami nadmiernej ekspozycji na działanie promieni słonecznych. Niezależnie od pory roku należy pamiętać o fotoochronie dopasowanej do potrzeb i fototypu naszej skóry.
Tekst został zweryfikowany przez mgr inż. Aleksandrę Wójcicką.
Za deklaracje marketingowe odpowiada Vichy.
Mgr inż. Aleksandra Wójcicka, Specjalista ds. Legislacji i Oceny Bezpieczeństwa
1 https://klimat.imgw.pl/pl/solar-atlas/#sis/Monthly/1991/1/02/Monthly_mean/.
2 A. Wojas-Pelca, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane zdziałaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review 2007, 9, 1: 131–135: https://ruj.uj.edu.pl/server/api/core/bitstreams/05fb4ad4-232e-41ac-b7ae-3772cdeef9a5/content;
3 Samoocena jakości opalenizny - 107 ochotników - aplikacja w normalnych warunkach użycia przez 14 dni wakacji, następnie miesiąc bez ekspozycji na słońce ani aplikacji produktu.
Bilbiografia:
1. https://klimat.imgw.pl/pl/solar-atlas/#sis/Monthly/1991/1/02/Monthly_mean/;
2. A. Dittfeld, K. Gwizdek, A. Koszowska, K. Fizia, Wielokierunkowe działanie witaminy D: https://bibliotekanauki.pl/articles/1035071.pdf;
3. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/swiatlo-sloneczne-i-witamina-d.