Kwas salicylowy – zastosowanie w pielęgnacji

Kwas salicylowy jest składnikiem powszechnie stosowanym w kosmetologii, zwłaszcza w pielęgnacji skóry trądzikowej. Jak dokładnie działa i na co zwrócić uwagę wybierając produkty z jego dodatkiem? Podpowiadamy!

• Kwas salicylowy jest składnikiem stosowanym głównie w preparatach na trądzik.
• Ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, oczyszcza zaskórniki, zmniejsza łojotok.
• Większym stężeniu jest wykorzystywany w profesjonalnych peelingach, powodując złuszczanie naskórka.

Kwas salicylowy – co to jest?

Kwas salicylowy (Salicylic Acid) jest zaliczany do grupy kwasów hydroksylowych, a dokładnie do beta-hydroksykwasów – to jedyny kwas BHA stosowany w kosmetyce. Jako związek chemiczny został wyodrębniony z kory wierzby – występuje naturalnie w wielu roślinach (także m.in. w korze topoli, liściach brzozy, malin czy kwiatów rumianku), regulując procesy ich wzrostu i kwitnienia. Pozyskiwany metodą syntezy chemicznej ma postać drobnego białego proszku bądź kryształków – sposób ten został odkryty w II połowie XIX wieku przez niemieckiego chemika Hermanna Kolbego, kwas salicylowy był pierwszym lekiem wytwarzanym na skalę przemysłową na drodze syntezy chemicznej. Kwas ten słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast dobrze w tłuszczach i alkoholu etylowym. Jest szeroko stosowany w farmacji i medycynie – przede wszystkim do produkcji aspiryny (to kwas acetylosalicylowy o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym), a także jako środek dezynfekujący i antyseptyczny (np. popularny spirytus salicylowy to kwas salicylowy w stężeniu 1-2% rozpuszczony w alkoholu etylowym z dodatkiem wody). W wyższych stężeniach (10-20%) zaczyna mieć działanie keratolityczne, co jest wykorzystywane w profesjonalnych peelingach chemicznych wykonywanych w gabinecie.

Kwas salicylowy – jak działa na skórę?

Kwas salicylowy ma przede wszystkim działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Ma też zdolność przenikania przez warstwę łojową, dzięki czemu doskonale oczyszcza skórę z zaskórników i zwęża pory. Wnikając w mieszki włosowe, obok których znajdują się gruczoły łojowe, wpływa na zmniejszenie produkcji sebum w przypadku pielęgnacji skóry tłustej i mieszanej. Ma też działanie keratolityczne i delikatnie złuszczające – niszczy połączenia białkowe między korneocytami, ułatwiając odrywanie i rozpuszczanie nadmiernie zrogowaciałego naskórka. Dzięki tym właściwościom kwas salicylowy wykorzystywany jest przede wszystkim w pielęgnacji skóry z trądzikiem (zarówno młodzieńczym, jak i wieku dorosłego), zapobiegając wypryskom i stanom zapalnym. Ma też zastosowanie w leczeniu trądziku różowatego, rozjaśnia przebarwienia i zmiany pigmentacyjne, wspomaga leczenie blizn oraz niektórych schorzeń dermatologicznych przebiegających z nadmiernym rogowaceniem naskórka i stanami zapalnymi, np. łuszczycy czy łupieżu na owłosionej skórze głowy. Kwas salicylowy reguluje odnowę komórkową skóry, co przyczynia się do poprawy jej kolorytu i struktury. Jednocześnie ułatwia wnikanie innych substancji aktywnych w skórę, „torując” im drogę, może więc być stosowany jako etap przygotowawczy w kompleksowej terapii pielęgnacyjnej – nie tylko do skóry tłustej czy mieszanej, ale też cienkiej i suchej (w odpowiednim stężeniu). To bardzo dobry składnik dla skóry zanieczyszczonej, zaskórnikowej, często wystawianej na niekorzystny wpływ ekspozomu, z powiększonymi porami i wągrami.

Zobacz, jak ekspozom wpływa na skórę.

Kwas salicylowy w kosmetykach

W preparatach przeznaczonych do pielęgnacji domowej zwykle wykorzystuje się kwas salicylowy w stężeniu 1-2%. Najczęściej są to kremy, żele, ampułki, toniki, mydła, kremy do stóp i pięt, a także szampony przeciwłupieżowe (kwas salicylowy ułatwia oczyszczanie skóry z kleistych łusek w przebiegu tzw. tłustego łupieżu) oraz płyny polecane w leczeniu łuszczycy czy łojotokowego zapalenia skóry. Nową pochodną kwasu salicylowego, coraz bardziej popularną zwłaszcza w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji twarzy, jest lipohydroksykwas (LHA), który ma większe powinowactwo do tłuszczy i mocniejsze działanie keratolityczne niż kwas salicylowy. Dzięki temu wolniej penetruje naskórek, co zmniejsza ryzyko podrażnień – kwas ten polecany jest też do pielęgnacji skóry wrażliwej i cienkiej. Stosuje się go w stężeniach niższych niż kwas salicylowy (od 0,3 do 2%).

Co ważne, kwas salicylowy jest delikatny dla skóry, nie podrażnia jej, nie przesusza, nie wywołuje pieczenia – pod warunkiem, że został zastosowany w odpowiednim stężeniu i formule. Może się zdarzyć reakcja alergiczna, tak jak na każdy inny składnik kosmetyków – dotyczy to osób uczulonych na salicylany (a więc też na aspirynę). Produkty z jego dodatkiem nie są też zalecane kobietom w ciąży i karmiącym.

O czym jeszcze pamiętać, stosując kosmetyki z kwasem salicylowym?

• Kwas salicylowy – podobnie jak większość kwasów chemicznych – zwiększa wrażliwość skóry na promienie UV, co może skutkować poparzeniem naskórka i przebarwieniami. Dlatego w tym czasie na co dzień powinno się nakładać dodatkową warstwę kremu ochronnego z wysokim filtrem SPF.
• Najlepiej kremy z kwasem salicylowym stosować na noc – i zwykle do takiej pielęgnacji są przeznaczone (chyba że stężenie jest naprawdę minimalne, ale wtedy efektywność takiej kuracji też jest niższa).
• Tonik do twarzy z kwasem salicylowym nie tylko przywraca skórze właściwe pH, ale też ściąga rozszerzone pory, delikatnie matuje i przygotowuje skórę do wchłaniania składników aktywnych zawartych w kremie czy serum.
• Kwas salicylowy może być stosowany w przypadku aktywnych zmian trądzikowych, wspierając leczenie dermatologiczne, ale warto nie rezygnować z niego po zakończonej kuracji. W ten sposób zmniejszysz ryzyko nawrotu zmian zapalnych.
• Tak jak z każdym innym składnikiem aktywnym, nie wolno przesadzać! Ważne, aby dokładnie trzymać się zaleceń producenta – dobierając produkt i częstotliwość jego stosowania do indywidualnych potrzeb skóry. Dzięki temu unikniesz podrażnienia skóry i działań niepożądanych.

Peelingi z kwasem salicylowym

W profesjonalnych peelingach wykorzystuje się kwas salicylowy w stężeniu 10-30% i pH ok. 3 (to ważne dla skuteczności i bezpieczeństwa zabiegu). Peeling jest trzymany na skórze dosyć krótko (do 2 minut) – może pojawić się lekkie zbielenie (biały osad) będące efektem krystalizacji kwasu salicylowego. Po zabiegu występuje mniej lub bardziej intensywne złuszczanie naskórka (w zależności od użytego stężenia). Efekt poprawy wyglądu skóry jest widoczny praktycznie już po jednorazowym zabiegu, ale zwykle zalecana jest seria powtórzeń w zależności od wyglądu i kondycji skóry – ok. 4-6 sesji w odstępach co 10-14 dni. Kwas salicylowy łączony też jest z innymi kwasami (głównie AHA), np. w popularnym peelingu Jessnera (z kwasem mlekowym i rezorcyną).

Kwas salicylowy – efekty działania

Składnik ten kojarzy się głównie z pielęgnacją skóry trądzikowej i problematycznej, ale tak naprawdę ma wszechstronne działanie, dzięki czemu może być stosowany zarówno do skóry tłustej, jak i suchej, praktycznie bez ograniczeń wiekowych.

Kwas salicylowy:

• działa antybakteryjnie i przeciwzapalnie,
• zmniejsza łojotok,
• głęboko oczyszcza pory, zmniejsza zaskórniki,
• hamuje powstawanie zmian trądzikowych i ognisk zapalnych,
• rozjaśnia przebarwienia posłoneczne i pozapalne,
• ujednolica koloryt skóry,
• pobudza odnowę skóry,
• redukuje drobne zmarszczki,
• zmniejsza niewielkie blizny potrądzikowe,
• wspomaga leczenie blizn przerostowych,
• zwiększa skuteczność innych produktów kosmetycznych,
• wspomaga leczenie chorób skórnych o podłożu zapalnym, np. łuszczycy,
• łagodzi stan zapalny towarzyszący trądzikowi różowatemu,
• zmniejsza objawy zapalenia okołomieszkowego,
• zapobiega wrastaniu włosków po depilacji i goleniu.