Poznaj wpływ ekspozomu na trądzik

Trądzik to dziś nie tylko problem nastolatków. Coraz częściej pojawia się tzw. trądzik wieku dorosłego, na którego rozwój ma wiele czynników, w tym osadzające się na skórze zanieczyszczenia powietrza, nieodpowiednia pielęgnacja i długotrwały bądź silny stres.

Czym jest trądzik?

Schorzenie to związane jest przede wszystkim ze wzmożoną produkcją sebum, nadmiernym rogowaceniem ujść mieszków włosowych i namnażaniem bakterii Propionbacterium Acnes. Wzmożona aktywność gruczołów łojowych prowadzi do zablokowania gruczołów włosowo-łojowych i powstania zaskórników. W ten sposób powstają warunki beztlenowe umożliwiające namnażanie się bakterii i zastój sebum, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego.
Typowo nastolatkowy trądzik objawia się zmianami skórnymi, które w 95% występują na twarzy i w górnych okolicach tułowia (przede wszystkim na klatce piersiowej i plecach). Są to zaskórniki i zmiany zapalne – grudki, torbiele, krostki i torbiele ropne, które po ustąpieniu często zostawiają blizny.
Trądzik wieku dorosłego charakteryzuje się umiejscowieniem w strefie U – na linii żuchwy, szyi i za uszami. Zwykle ma postać bolących, głęboko położonych grudek, które utrzymują się tygodniami i niemal zawsze pozostawiają blizny lub ślady pozapalne. U niektórych osób zmiany są pojedyncze i nasilają się w okresie miesiączki. Objawy te powodują duży dyskomfort, zwłaszcza u kobiet, które w tym okresie życia chciałyby się skupić na pielęgnacji i podkreślaniu urody, a nie walce z „nastolatkowymi” niedoskonałościami. Ze względu na to, że wiele z nich myśli o ciąży i dziecku, nie mogą też sięgnać po kuracje doustne na bazie izotretinoiny, które są wskazane i skuteczne przy ciężkich postaciach trądziku. Według badań z powodu trądziku cierpi ok. 40% osób dorosłych, w tym 85% stanowią kobiety¹.



„Acne Exposome”

Naukowcy marki Vichy przeprowadzili w 2018 roku globalne badania nad wpływem czynników ekspozomu na rozwój trądziku. Wzięło w nich udział 6 krajów (Francja, Niemcy, Włochy, Brazylia, Kanada i Rosja), przebadano w sumie 6700 ludzi (2800 pacjentów z trądzikiem i 3900 bez trądziku). Ocenie poddano 6 głównych czynników ekspozomu i potwierdzono ich wpływ na nasilenie trądziku. Są to:

• spożycie cukru,
• spożycie produktów mlecznych,
• stosowanie hormonów anabolicznych,
• przewlekły bądź silny, traumatyczny stres,
• spożycie alkoholu,
• częste używanie produktów złuszczających, które naruszają barierę hydrolipidową skóry.

Jakie czynniki nasilają trądzik?

Istnieje wiele przyczyn nasilenia stanu zapalnego w trądziku bądź częstszych nawrotów stanów zapalnych. Zalicza się do nich przede wszystkim czynniki związane z współczesnym stylem życia, na które jesteśmy narażeni każdego dnia, przez cały rok (ich ogół nazywa się ekspozomem). To przede wszystkim:

• Długotrwały stres i intensywny tryb życia –  tzw. hormon stresu – kortyzol stymuluje gruczoły łojowe do wzmożonej produkcji sebum, co w połączeniu ze spowolnionym procesem rogowacenia naskórka i aktywnością bakteryjną prowadzi do pojawiania się wykwitów skórnych. Podejrzewa się, że stres może też zmieniać nasz mikrobiom, co zaburza aktywność bakterii odpowiedzialnych za trądzik i stany zapalne.
• Zanieczyszczenia powietrza – trądzik dotyka głównie mieszkańców terenów zurbanizowanych i uprzemysłowionych. Związane to jest ze stylem życia, stresem, brakiem snu, spożywaniem przetworzonej żywności, a także zanieczyszczeniami powietrza, które uszkadzają barierę naskórkową i nasilają zmiany zapalne. Mikropyły, gazy i toksyny obecne w powietrzu z łatwością wnikają w pory skóry i przyczyniają się do powstawania wyprysków, co często można zaobserwować już bezpośrednio po kontakcie skóry ze smogiem. Zanieczyszczenia wpływają na wszystkie etapy powstawania zmian trądzikowych, a więc: zwiększone wydzielanie łoju, rogowacenie mieszkowe i namnażanie się chorobotwórczej bakterii Propionibacterium acne.
• Promienie UV – dają chwilową poprawę stanu skóry na zasadzie „wysuszenia”,  jednak tak naprawdę są jednym z głównych czynników nasilających zmiany zapalane w dłuższej perspektywie. Promieniowanie UV – zwłaszcza w połączeniu z zanieczyszczeniami powietrza – jest silnym katalizatorem stresu oksydacyjnego w skórze. Uważa się, że może to być jedną z głównych przyczyn trądziku u osób dojrzałych – tworzące się nadtlenki i wolne rodniki odpowiadają za powstanie ropnych zmian skórnych. U osób z trądzikiem poziom stresu oksydacyjnego jest wyższy niż u tych, które nie mają problemów ze skórą, a jednocześnie występuje u nich niedobór najważniejszych antyoksydantów, tworzących podstawową linię obrony przeciwko procesom utleniania komórek, takich jak witaminy A, C i E.
• Stosowanie komedogennych kosmetyków – mowa tutaj głównie o ciężkich kryjących podkładach, które mogą zatykać ujścia gruczołów łojowych i nasilać stany zapalne. Po tego typu produkty często sięgają kobiety z trądzikiem dorosłych, które chcą zatuszować niedoskonałości i poczuć się atrakcyjnie –niestety daje to odwrotny skutek. Marka Vichy stworzyła podkład Dermablend o przedłużonej trwałości i doskonałym kryciu, przeznaczony do skór problematycznych, który nie ma działania komedogennego.
• Nieprawidłowa dieta – badania wykazały, że częste spożycie węglowodanów (głównie cukru), produktów o wysokim ładunku glikemicznym oraz nabiału nasila objawy trądziku. W procesach zapalnych dużą rolę odgrywają kwasy tłuszczowe, a szczególnie omega-6 i omega-3. Trzeba pamiętać o odpowiednim stosunku kwasów omega-6 do omega-3 – powinien on wynosić 2-5:1, tymczasem we współczesnej diecie krajów rozwiniętych wynosi nawet 25:1. To może nasilać stany zapalne w trądziku. U pacjentów z trądzikiem często też obserwuje się niski poziom cynku i selenu.
• Warunki klimatyczne – nagłe zmiany temperatury zaburzają pracę gruczołów łojowych. Szczególnie niesprzyjające warunki to wysoka temperatura i duża wilgotność – w takim bowiem otoczeniu najszybciej namnażają się bakterie (mówi się nawet o tzw. trądziku tropikalnym).

Dowiedz się więcej o tym, jak klimat wpływa na stan skóry.

Mit: słońce leczy trądzik

Wiele osób z trądzikiem zauważa poprawę stanu skóry latem, zwłaszcza gdy jest gorące i suche. Niestety, trwa to tylko chwilę, a potem objawy wracają w zaostrzonej postaci – związane to jest z reakcją „przesuszonych” gruczołów łojowych, które próbują nadrobić straty w produkcji sebum.

Oksydacja skwalenu

Naukowcy z L’Oréal po raz pierwszy zwrócili uwagę na to, że oksydowany skwalen jest markerem zanieczyszczonego środowiska. Skwalen stanowi 15 proc. składu skóry – pełni ważną funkcję ochronną, ma właściwości regenerujące, antybakteryjne i dotleniające. W testach wykazano, że ozon, promienie UVA i dym z papierosów to czynniki silnie utleniające skwalen. Tworzenie się zaskórników, które biorą udział w pojawianiu się trądziku zapalnego i zmian na powierzchni skóry (zmarszczki), może być efektem jego oksydacji. Podobnie jak nasilenie problemu łupieżu na skórze głowy.

Jak pielęgnować skórę trądzikową?

Skóra trądzikowa bardzo szybko reaguje na wysoki poziom pyłów i toksyn w powietrzu oraz inne niekorzystne czynniki ekspozomu. Dlatego w jej pielęgnacji powinno się przestrzegać kilku ważnych zasad, a także zwrócić uwagę na styl życia i dietę, co podkreślają dermatolodzy. O czym pamiętać szczególnie?
Dokładne oczyszczanie skóry – skórę powinno się myć zarówno rano, jak i wieczorem. Rano, aby zmyć ze skóry sebum, które nagromadziło się nocą, a wieczorem – by dokładnie usunąć wszystkie osadzające się na niej zanieczyszczenia, łój i resztki makijażu. Do mycia najlepiej używać łagodnych środków oczyszczających – zbyt agresywne, np. na bazie alkoholu, mogą w efekcie, po chwilowym przesuszeniu skóry, prowadzić do nasilenia objawów.
Odpowiednio dobrane kremy – częstym problemem osób dorosłych z trądzikiem jest występowanie zwiększonej wrażliwości skóry na czynniki zewnętrzne i składniki kosmetyków, co dodatkowo daje objawy podrażnienia i zaczerwienienia skóry. W takim wypadku niewskazane jest stosowanie preparatów, które choć leczą trądzik, mogą zaostrzać te objawy i zaburzać prawidłowe funkcjonowanie bariery hydrolipidowej. Vichy proponuje nawilżający krem do skóry trądzikowej dla dorosłych Normaderm o hipoalergicznej formule dedykowanej skórze skłonnej do podrażnień.
Ochrona przed promieniami UV – słońce wywołuje w skórze stres oksydacyjny,  niszczy jej funkcje ochronne i przyspiesza starzenie; co ważne – połączenie promieni UVA z pyłem zawieszonym tworzy bardzo agresywną cząsteczkę utleniającą (tzw. tlen singletowy), która generuje w skórze stany zapalne. Warto szukać specjalnych lekkich kremów ochronnych o działaniu matującym, np. Vichy Idéal Soleil matujący krem do twarzy SPF 50.
Ochrona przed ekspozomem i naprawa uszkodzeń – coraz więcej jest na rynku preparatów o działaniu ochronno-naprawczym, które wzmacniają obronne właściwości skóry, hamują osadzanie się na niej cząsteczek zanieczyszczeń, regenerują uszkodzenia powstałe w ciągu dnia. Należy do nich pierwszy na rynku Booster Minéral 89 – unikalna kombinacja bogatej w minerały wody termalnej Vichy w stężeniu 89% oraz kwasu hialuronowego naturalnego pochodzenia, który wzmacnia barierę ochronną skóry i dzięki temu przeciwdziała negatywnemu wpływowi czynników ekspozomu na skórę.
Odpowiednia dieta – unikaj nabiału i dużej ilości węglowodanów (przede wszystkim cukrów), badania dowodzą, że one w największym stopniu zaostrzają problemy skóry trądzikowej. Najlepsza jest dobrze zbilansowana dieta o niskim ładunku glikemicznym, bogata w owoce i warzywa, błonnik pokarmowy, ograniczająca spożycie produktów mlecznych, cukrów prostych oraz wszelkich produktów przetworzonych. Zadbaj o dostarczanie organizmowi zdrowych kwasów Omega w odpowiednich proporcjach, przy stwierdzonych niedoborach warto też suplementować się cynkiem i selenem.

¹ Adult Acne Versus Adolescent Acne: A Retrospective Study of 1,167 Patients; Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology 11(1):21-25, styczeń 2018